عدل

 

آیات قرآن کریم در باب عدل

سوره حج آیه (۴۶)

أَفَلَمْ يَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَتَكُونَ لَهُمْ قُلُوبٌ يَعْقِلُونَ بِهَا أَوْ آذَانٌ يَسْمَعُونَ بِهَا فَإِنَّهَا لَا تَعْمَى الْأَبْصَارُ وَلَكِنْ تَعْمَى الْقُلُوبُ الَّتِي فِي الصُّدُورِ ﴿۴۶﴾

آيا آنها سير در زمين نكردند تا دلهائي داشته باشند كه با آن حقيقت را درك كنند يا گوشهاي شنوائي كه نداي حق را بشنوند چرا كه چشمهاي ظاهر نابينا نمي‏شود بلكه دلهائي كه در سينه‏ ها جاي دارد بينائي را از دست مي‏دهد! 

 

سوره آل عمران آیه (۱۹۰) و (۱۹۱)

إِنَّ فِي خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَاخْتِلَافِ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ لَآيَاتٍ لِأُولِي الْأَلْبَابِ ﴿۱۹۰﴾

مسلما در آفرينش آسمانها و زمين و آمد و رفت شب و روز، نشانه‏ هاي (روشني) براي صاحبان خرد و عقل است.

 

الَّذِينَ يَذْكُرُونَ اللَّهَ قِيَامًا وَقُعُودًا وَعَلَى جُنُوبِهِمْ وَيَتَفَكَّرُونَ فِي خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ رَبَّنَا مَا خَلَقْتَ هَذَا بَاطِلًا سُبْحَانَكَ فَقِنَا عَذَابَ النَّارِ ﴿۱۹۱﴾

همانها كه خدا را در حال ايستادن و نشستن و آنگاه كه بر پهلو خوابيده‏ اند، ياد مي‏كنند، و در اسرار آفرينش آسمانها و زمين مي‏انديشند، (و مي‏گويند) بار الها اين را بيهوده نيافريدهاي، منزهي تو، ما را از عذاب آتش نگاه دار. 

 

سوره یونس آیه (۳۱)

قُلْ مَنْ يَرْزُقُكُمْ مِنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ أَمَّنْ يَمْلِكُ السَّمْعَ وَالْأَبْصَارَ وَمَنْ يُخْرِجُ الْحَيَّ مِنَ الْمَيِّتِ وَيُخْرِجُ الْمَيِّتَ مِنَ الْحَيِّ وَمَنْ يُدَبِّرُ الْأَمْرَ فَسَيَقُولُونَ اللَّهُ فَقُلْ أَفَلَا تَتَّقُونَ ﴿۳۱﴾

بگو كيست كه از آسمان و زمين به شما روزى مى ‏بخشد يا كيست كه حاكم بر گوشها و ديدگان است و كيست كه زنده را از مرده بيرون مى ‏آورد و مرده را از زنده خارج مى‏ سازد و كيست كه كارها را تدبير مى ‏كند خواهند گفت‏ خدا پس بگو آيا پروا نمى ‏كنيد .

 

سوره روم آیه (۸) و (۹)

أَوَلَمْ يَتَفَكَّرُوا فِي أَنْفُسِهِمْ مَا خَلَقَ اللَّهُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَمَا بَيْنَهُمَا إِلَّا بِالْحَقِّ وَأَجَلٍ مُسَمًّى وَإِنَّ كَثِيرًا مِنَ النَّاسِ بِلِقَاءِ رَبِّهِمْ لَكَافِرُونَ ﴿۸﴾

آيا آنها در دل خود نينديشيدند كه خداوند آسمانها و زمين و آنچه را ميان آن دو است، جز به حق و براي زمان معيني نيافريده، ولي بسياري از مردم (رستاخيز و) لقاي پروردگارشان را منكرند.

 

أَوَلَمْ يَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَيَنْظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ كَانُوا أَشَدَّ مِنْهُمْ قُوَّةً وَأَثَارُوا الْأَرْضَ وَعَمَرُوهَا أَكْثَرَ مِمَّا عَمَرُوهَا وَجَاءَتْهُمْ رُسُلُهُمْ بِالْبَيِّنَاتِ فَمَا كَانَ اللَّهُ لِيَظْلِمَهُمْ وَلَكِنْ كَانُوا أَنْفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ ﴿۹﴾

آيا در زمين سير نكردند و ببينند عاقبت كساني كه قبل از آنها بودند چگونه شد؟، آنها نيروئي بيش از اينان داشتند، و زمين را (براي زراعت و آبادي) دگرگون ساختند، و بيش از آنچه اينان آباد كردند، عمران نمودند، و پيامبرانشان با دلائل روشن به سراغشان آمدند (اما آنها انكار كردند و كيفر خود را ديدند) خداوند هرگز به آنها ستم نكرد، آنها به خودشان ستم مي‏كردند. 

 

سوره غافر آیه (۵۷) و (۸۲)

لَخَلْقُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ أَكْبَرُ مِنْ خَلْقِ النَّاسِ وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَعْلَمُونَ ﴿۵۷﴾

آفرينش آسمانها و زمين از آفرينش انسانها مهمتر است ولي اكثر مردم نمي‏دانند.

أَفَلَمْ يَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَيَنْظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ كَانُوا أَكْثَرَ مِنْهُمْ وَأَشَدَّ قُوَّةً وَآثَارًا فِي الْأَرْضِ فَمَا أَغْنَى عَنْهُمْ مَا كَانُوا يَكْسِبُونَ ﴿۸۲﴾

آيا آنها روي زمين سير نكردند تا ببينند عاقبت كساني كه پيش از آنها بودند چه شد؟ همانها كه نفراتشان از اينها بيشتر، و قوت و آثارشان در زمين فزونتر بود، هرگز آنچه را به دست مي‏آوردند نتوانست آنها را (در برابر عذاب الهي) بينياز سازد. 

 

سوره اعراف آیه (۵۴)

إِنَّ رَبَّكُمُ اللَّهُ الَّذِي خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ فِي سِتَّةِ أَيَّامٍ ثُمَّ اسْتَوَى عَلَى الْعَرْشِ يُغْشِي اللَّيْلَ النَّهَارَ يَطْلُبُهُ حَثِيثًا وَالشَّمْسَ وَالْقَمَرَ وَالنُّجُومَ مُسَخَّرَاتٍ بِأَمْرِهِ أَلَا لَهُ الْخَلْقُ وَالْأَمْرُ تَبَارَكَ اللَّهُ رَبُّ الْعَالَمِينَ ﴿۵۴﴾

پروردگار شما خداوندي است كه آسمانها و زمين را در شش روز (شش دوران) آفريد، سپس به تدبير جهان هستي پرداخت، با (پرده تاريك) شب، روز را مي‏پوشاند و شب به دنبال روز به سرعت در حركت است، و خورشيد و ماه و ستارگان را آفريد در حالي كه مسخر فرمان او هستند، آگاه باشيد كه آفرينش و تدبير (جهان) براي او (و به فرمان او) است. پر بركت (و زوالناپذير) است خداوندي كه پروردگار جهانيان است. 

 

حق چیست؟ یعنی عالم هستی بواسطۀ یک برنامۀ بسیار دقیق در حال مدیریت و اداره می باشد. ( آیاتی از بخش نظام کائنات که اینجا قابل استفاده است.)

ادارۀ نظام کائنات بر اساس:        سلسۀ قوانین جاوید

                                                                نظام اجرایی

                                                                 نظام قضایی

 

آیات قرآن کریم در باب عدل – نظام اجرایی

سوره زخرف آیه (۸۰) «ثبت توسط فرشتگان»

أَمْ يَحْسَبُونَ أَنَّا لَا نَسْمَعُ سِرَّهُمْ وَنَجْوَاهُمْ بَلَى وَرُسُلُنَا لَدَيْهِمْ يَكْتُبُونَ ﴿۸۰﴾

آنها چنين مي‏پندارند كه ما اسرار پنهاني و سخنان درگوشي آنها را نمي‏شنويم آري رسولان (و فرشتگان) ما نزد آنها هستند و مي‏نويسند.

سوره نبا آیه (۲۹)

وَكُلَّ شَيْءٍ أَحْصَيْنَاهُ كِتَابًا ﴿۲۹﴾

و ما همه چيز را احصا و ثبت كرده‏ايم.

سوره ق آیات (۱۷) و (۱۸)

إِذْ يَتَلَقَّى الْمُتَلَقِّيَانِ عَنِ الْيَمِينِ وَعَنِ الشِّمَالِ قَعِيدٌ ﴿۱۷﴾

به خاطر بياوريد هنگامي كه دو فرشته راست و چپ كه ملازم انسان هستند اعمال او را دريافت مي‏دارند.

مَا يَلْفِظُ مِن قَوْلٍ إِلَّا لَدَيْهِ رَقِيبٌ عَتِيدٌ ﴿۱۸﴾   

هيچ سخني را انسان تلفظ نمي‏كند مگر اينكه نزد آن فرشته‏اي مراقب و آماده براي انجام ماموريت است.

سوره یونس آیه (۶۱)

وَمَا تَكُونُ فِي شَأْنٍ وَمَا تَتْلُو مِنْهُ مِنْ قُرْآنٍ وَلَا تَعْمَلُونَ مِنْ عَمَلٍ إِلَّا كُنَّا عَلَيكُمْ شُهُودًا إِذْ تُفِيضُونَ فِيهِ وَمَا يعْزُبُ عَنْ رَبِّكَ مِنْ مِثْقَالِ ذَرَّةٍ فِي الْأَرْضِ وَلَا فِي السَّمَاءِ وَلَا أَصْغَرَ مِنْ ذَلِكَ وَلَا أَكْبَرَ إِلَّا فِي كِتَابٍ مُبِينٍ(۶۱)

در هيچ حال (و انديشه‌اي) نيستي، و هيچ قسمتي از قرآن را تلاوت نمي‌کني، و هيچ عملي را انجام نمي‌دهيد، مگر اينکه ما گواه بر شما هستيم در آن هنگام که وارد آن مي شويد! و هيچ چيز در زمين و آسمان، از پروردگار تو مخفي نمي‌ماند؛ حتي به اندازه سنگيني ذره‌اي، و نه کوچکتر از آن و نه بزرگتر، مگر اينکه (همه آنها) در کتاب آشکار (و لوح محفوظ علم خداوند) ثبت است!

 

دوربین های مدار بسته ای که در زندگی ما نصب شده اند:( نظام اجرایی، ثبت اعمال )

 

دوربین اول：  خود خداست .

آیه چهاردهم ازسوره ی علق：

«آیا نمیدانند که خدا آنها را نگاه میکند!»

 

دوربین دوم： پیامبراکرم صلی الله علیه و آله است .

آیه ی۴۵ سوره احزاب：

«ای پیامبر ما تو را در امت گذاشته ایم ،

هم شاهد هستی و آنها را میبینی .

 هرکاری که بکنند آنها را میبینی . .»

 

دوربین سوم：

امامان معصومین علیهم السلام هستند .

آیه١٠۵ سوره توبه

 که سه دوربین اول در این آیه جمع است：

ای پیامبر به مردم بگو هر کاری میخواهید بکنید ، اما اعمال شما را خدا میبیند ، پیامبر میبیند و مؤمنان (امامان علیهم السلام)

 نیز میبینند . .

 

دوربین چهارم：

ملائک مقرب خدا هستند .

آیه ١٨سوره ق：

ازشماحرکتی سرنمیزند مگر آنکه دو مأمور در حال نوشتن آن هستند. یکی مأمور نوشتن خوبی ها ویکی مأمور نوشتن بدی هاست. فقط این دوملک یک تفاوتی باهم دارند. این یکی اگرنیت خوبی هم کنیم یادداشت میکند. آن یکی نیت بدی کنیم یادداشت نمیکند.

 

دوربین پنجم：

زمین است.

سوره زلزال

روز قیامت همین زمینی که ماروی آن نشسته ایم می آید و خبرهای خود را میدهد.

 

دوربین ششم：

زمان است.

آیات اول سوره بروج و روایات صریحی از امیرالؤمنین علیه السلام داریم که شب جمعه اعمال شما را ثبت میکنند. شب و روز عرفه اعمال شمارا میبینند. ایام هم موجود زنده هستند.

دوربین هفتم：

دوربینی که ازهمه تکان دهنده تراست، اعضاء و جوارح مامیباشند.

آیه ٢١سوره فصلت

نظام قضایی

مستندات در باب پاداش

سوره نساء آیه (۴۰)

إِنَّ اللّهَ لاَ يَظْلِمُ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ وَإِن تَكُ حَسَنَةً يُضَاعِفْهَا وَيُؤْتِ مِن لَّدُنْهُ أَجْرًا عَظِيمًا﴿۴۰﴾

خداوند (حتي) به اندازه سنگيني ذره‏اي ستم نمي‏كند و اگر كار نيكي باشد، آن را دو چندان مي‏سازد، و از نزد خود پاداش عظيمي (در برابر آن) مي‏دهد. (

 

سوره ال عمران (۱۱۷) و(۱۳۳) و (۱۳۶) و (۱۶۲) و (۱۸۵) (پاداش متقین)

وَسَارِعُوا إِلَى مَغْفِرَةٍ مِنْ رَبِّكُمْ وَجَنَّةٍ عَرْضُهَا السَّمَاوَاتُ وَالْأَرْضُ أُعِدَّتْ لِلْمُتَّقِينَ ﴿۱۳۳﴾

شتاب كنيد براي رسيدن به آمرزش پروردگارتان؛ و بهشتي كه وسعت آن، آسمانها و زمين است؛ و براي پرهيزگاران آماده شده است. 

ال عمران ۱۳۶(تفاوت مومنان و گناهکاران در قیامت )

أُولَئِكَ جَزَاؤُهُمْ مَغْفِرَةٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَجَنَّاتٌ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا وَنِعْمَ أَجْرُ الْعَامِلِينَ ﴿۱۳۶﴾

آنها پاداششان آمرزش پروردگار، و بهشتهايي است كه از زير (درختان) آنها نهرها جاري است، جاودانه در آن مي‏مانند؛ چه نيكو است پاداش اهل عمل!

أَفَمَنِ اتَّبَعَ رِضْوَانَ اللَّهِ كَمَنْ بَاءَ بِسَخَطٍ مِنَ اللَّهِ وَمَأْوَاهُ جَهَنَّمُ وَبِئْسَ الْمَصِيرُ ﴿۱۶۲﴾

آيا كسي كه از رضايت خدا پيروي كرده، همانند كسي است كه به سوي خشم و غضب خدا بازگشته؟! و جايگاه او جهنم، و پايان كار او بسيار بد است. 

هُمْ دَرَجَاتٌ عِنْدَ اللَّهِ وَاللَّهُ بَصِيرٌ بِمَا يَعْمَلُونَ ﴿۱۶۳﴾

هر يك از آنان براي خود درجه و مقامي در پيشگاه خدا دارند؛ و خداوند به آنچه انجام مي‏دهند، بيناست.

مَثَلُ مَا يُنْفِقُونَ فِي هَذِهِ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا كَمَثَلِ رِيحٍ فِيهَا صِرٌّ أَصَابَتْ حَرْثَ قَوْمٍ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ فَأَهْلَكَتْهُ وَمَا ظَلَمَهُمُ اللَّهُ وَلَكِنْ أَنْفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ ﴿۱۱۷﴾

آنچه آنها در اين زندگي دنيا انفاق مي‏كنند همانند باد سوزاني است كه به زراعت قومي كه بر خود ستم كرده‏ اند (و در غير محل يا وقت مناسب كشت نموده‏ اند) بوزد و آنرا نابود سازد، خدا به آنها ستم نكرده بلكه آنها خودشان ستم به – خويشتن كرده‏ اند. 

كُلُّ نَفْسٍ ذَائِقَةُ الْمَوْتِ وَإِنَّمَا تُوَفَّوْنَ أُجُورَكُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فَمَنْ زُحْزِحَ عَنِ النَّارِ وَأُدْخِلَ الْجَنَّةَ فَقَدْ فَازَ وَمَا الْحَيَاةُ الدُّنْيَا إِلَّا مَتَاعُ الْغُرُورِ ﴿۱۸۵﴾

هر كس مرگ را مي‏چشد و شما پاداش خود را بطور كامل در روز قيامت خواهيد گرفت، پس آنها كه از تحت جاذبه آتش (دوزخ) دور شدند و به بهشت وارد گشتند نجات يافته و به سعادت نائل شده‏ اند، و زندگي دنيا چيزي جز سرمايه فريب نيست! 

 

سوره بقره آیه (۲۶۱) و (۲۶۵) و (۲۷۱) و (۲۷۲) و (۲۷۶)

مَّثَلُ الَّذِينَ يُنفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ فِي سَبِيلِ اللّهِ كَمَثَلِ حَبَّةٍ أَنبَتَتْ سَبْعَ سَنَابِلَ فِي كُلِّ سُنبُلَةٍ مِّئَةُ حَبَّةٍ وَاللّهُ يُضَاعِفُ لِمَن يَشَاءُ وَاللّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ ﴿۲۶۱﴾

كساني كه اموال خود را در راه خدا انفاق مي‏كنند، همانند بذري هستند كه هفت خوشه بروياند، كه در هر خوشه، يكصد دانه باشد، و خداوند آن را براي هر كس بخواهد (و شايستگي داشته باشد)، دو يا چند برابر مي‏كند، و خدا (از نظر قدرت و رحمت،) وسيع، و (به همه چيز) داناست(۲۶۱)

 

وَمَثَلُ الَّذِينَ يُنْفِقُونَ أَمْوَالَهُمُ ابْتِغَاءَ مَرْضَاتِ اللَّهِ وَتَثْبِيتًا مِنْ أَنْفُسِهِمْ كَمَثَلِ جَنَّةٍ بِرَبْوَةٍ أَصَابَهَا وَابِلٌ فَآتَتْ أُكُلَهَا ضِعْفَيْنِ فَإِنْ لَمْ يُصِبْهَا وَابِلٌ فَطَلٌّ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ ﴿۲۶۵﴾

و (كار) كساني كه اموال خود را براي خشنودي خدا، و تثبيت (ملكات انساني در) روح خود، انفاق مي‏كنند، همچون باغي است كه در نقطه بلندي باشد، و بارانهاي درشت به آن برسد، (و از هواي آزاد و نور آفتاب، به حد كافي بهره گيرد،) و ميوه خود را دو چندان دهد (كه هميشه شاداب و با طراوت است). و خداوند به آنچه انجام مي‏دهيد.

إِن تُبْدُواْ الصَّدَقَاتِ فَنِعِمَّا هِيَ وَإِن تُخْفُوهَا وَتُؤْتُوهَا الْفُقَرَاء فَهُوَ خَيْرٌ لُّكُمْ وَيُكَفِّرُ عَنكُم مِّن سَيِّئَاتِكُمْ وَاللّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ ﴿۲۷۱﴾

اگر انفاقها را آشكار كنيد، خوب است! و اگر آنها را مخفي ساخته و به نيازمندان بدهيد، براي شما بهتر است! و قسمتي از گناهان شما را ميپوشاند، (و در پرتو بخشش در راه خدا، بخشوده خواهيد شد). و خداوند به آنچه انجام مي‏دهيد، آگاه است.

 

لَّيْسَ عَلَيْكَ هُدَاهُمْ وَلَكِنَّ اللّهَ يَهْدِي مَن يَشَاءُ وَمَا تُنفِقُواْ مِنْ خَيْرٍ فَلأنفُسِكُمْ وَمَا تُنفِقُونَ إِلاَّ ابْتِغَاء وَجْهِ اللّهِ وَمَا تُنفِقُواْ مِنْ خَيْرٍ يُوَفَّ إِلَيْكُمْ وَأَنتُمْ لاَ تُظْلَمُونَ ﴿۲۷۲﴾

هدايت آنها (به طور اجبار،) بر تو نيست، (بنابراين، ترك انفاق به غير مسلمانان، براي اجبار به اسلام، صحيح نيست،) ولي خداوند، هر كه را بخواهد (و شايسته بداند)، هدايت مي‏كند. و آنچه را از خوبيها و اموال انفاق مي‏كنيد، براي خودتان است، (ولي) جز براي رضاي خدا، انفاق نكنيد! و آنچه از خوبيها انفاق مي‏كنيد، (پاداش آن) به طور كامل به شما داده مي‏شود، و به شما ستم نخواهد شد.

 

يَمْحَقُ اللَّهُ الرِّبَا وَيُرْبِي الصَّدَقَاتِ وَاللَّهُ لَا يُحِبُّ كُلَّ كَفَّارٍ أَثِيمٍ ﴿۲۷۶﴾

خداوند، ربا را نابود مي‏كند، و صدقات را افزايش مي‏دهد! و خداوند، هيچ انسان ناسپاس گنهكاري را دوست نمي‏دارد.

 

سوره حدید آیه (۱۱) و (۱۸) و (۱۹)

مَنْ ذَا الَّذِي يُقْرِضُ اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا فَيُضَاعِفَهُ لَهُ وَلَهُ أَجْرٌ كَرِيمٌ (۱۱)

کيست که به خدا وام نيکو دهد (و از اموالي که به او ارزاني داشته انفاق کند) تا خداوند آن را براي او چندين برابر کند؟ و براي او پاداش پرارزشي است!

 

إِنَّ الْمُصَّدِّقِينَ وَالْمُصَّدِّقَاتِ وَأَقْرَضُوا اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا يُضَاعَفُ لَهُمْ وَلَهُمْ أَجْرٌ كَرِيمٌ ﴿۱۸﴾

مردان و زنان انفاق كننده و آنها كه (از اين طريق) به خدا قرض الحسنه دهند براي آنها مضاعف مي‏شود و پاداش پرارزشي دارند.

 

وَالَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَرُسُلِهِ أُولَئِكَ هُمُ الصِّدِّيقُونَ وَالشُّهَدَاءُ عِنْدَ رَبِّهِمْ لَهُمْ أَجْرُهُمْ وَنُورُهُمْ وَالَّذِينَ كَفَرُوا وَكَذَّبُوا بِآيَاتِنَا أُولَئِكَ أَصْحَابُ الْجَحِيمِ ﴿۱۹﴾

كساني كه به خدا و رسولانش ايمان آوردند آنها صديقين، و شهداء نزد پروردگارشان هستند، بر آنها است پاداش (اعمال)شان، و نور (ايمان)شان، و كساني كه كافر شدند و آيات ما را تكذيب كردند اصحاب دوزخند.

 

 

سوره تغابن آیه (۱۵) تا (۱۷)

إِنَّمَا أَمْوَالُكُمْ وَأَوْلَادُكُمْ فِتْنَةٌ وَاللَّهُ عِنْدَهُ أَجْرٌ عَظِيمٌ ﴿۱۵﴾

اموال و فرزندانتان وسيله آزمايش شما هستند، و اجر و پاداش ‍ عظيم نزد خدا است. (۱۵)

 

فَاتَّقُوا اللَّهَ مَا اسْتَطَعْتُمْ وَاسْمَعُوا وَأَطِيعُوا وَأَنْفِقُوا خَيْرًا لِأَنْفُسِكُمْ وَمَنْ يُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ ﴿۱۶﴾

بنابراين تا آنجا كه در توان داريد تقواي الهي پيشه كنيد، و گوش ‍ دهيد و اطاعت نمائيد، و انفاق كنيد كه براي شما بهتر است، و آنها كه از بخل و حرص خويشتن مصون بمانند رستگار و پيروزند. (۱۶)

 

إِنْ تُقْرِضُوا اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا يُضَاعِفْهُ لَكُمْ وَيَغْفِرْ لَكُمْ وَاللَّهُ شَكُورٌ حَلِيمٌ ﴿۱۷﴾

اگر به خدا قرض الحسنه دهيد آنرا براي شما مضاعف مي‏سازد، و شما را مي‏بخشد و خداوند شكر كننده و بردبار است. 

 

سوره یوسف آیه (۹۰)

قَالُوا أَإِنَّكَ لَأَنْتَ يُوسُفُ قَالَ أَنَا يُوسُفُ وَهَذَا أَخِي قَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَيْنَا إِنَّهُ مَنْ يَتَّقِ وَيَصْبِرْ فَإِنَّ اللَّهَ لَا يُضِيعُ أَجْرَ الْمُحْسِنِينَ ﴿۹۰﴾

گفتند آيا تو همان يوسف هستي؟! گفت (آري) منم يوسف! و اين برادر من است خداوند بر ما منت گذارده، هر كس تقوي پيشه كند و شكيبائي و استقامت نمايد (سرانجام پيروز مي‏شود) چرا كه خداوند پاداش نيكوكاران را ضايع نمي‏كند.

 

سوره انعام آیه (۱۶۰)

مَن جَاء بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا وَمَن جَاء بِالسَّيِّئَةِ فَلاَ يُجْزَى إِلاَّ مِثْلَهَا وَهُمْ لاَ يُظْلَمُونَ﴿۱۶۰﴾

هر كس كار نيكى بياورد ده برابر آن [پاداش] خواهد داشت و هر كس كار بدى بياورد جز مانند آن جزا نيابد و بر آنان ستم نرود.

 

سوره فاطر آیه (۷) و (۳۳) و (۳۵)

الَّذِينَ كَفَرُوا لَهُمْ عَذَابٌ شَدِيدٌ وَالَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَهُم مَّغْفِرَةٌ وَأَجْرٌ كَبِيرٌ﴿۷﴾

كساني كه راه كفر پيش گرفتند: بهره آنها عذاب شديد است، و آنها كه ايمان آوردند و عمل صالح انجام دادند مغفرت و پاداش بزرگ از آن آنها است.

 

جَنَّاتُ عَدْنٍ يَدْخُلُونَهَا يُحَلَّوْنَ فِيهَا مِنْ أَسَاوِرَ مِن ذَهَبٍ وَلُؤْلُؤًا وَلِبَاسُهُمْ فِيهَا حَرِيرٌ﴿۳۳﴾

(پاداش آنها) باغهاي جاويدان بهشت است كه وارد آن مي‏شوند، در حالي كه به دستبندهائي از طلا و مرواريد آراسته‏اند و لباسشان در آنجا از حرير است!

الَّذِي أَحَلَّنَا دَارَ الْمُقَامَةِ مِن فَضْلِهِ لَا يَمَسُّنَا فِيهَا نَصَبٌ وَلَا يَمَسُّنَا فِيهَا لُغُوبٌ ﴿۳۵﴾

خداوندي كه با فضل خود ما را در اين سراي اقامت (جاويدان) جاي داد كه نه در آنجا رنجي به ما مي‏رسد و نه سستي و واماند!

 

سوره نحل آیه (۴۱)

وَالَّذِينَ هَاجَرُوا فِي اللَّهِ مِنْ بَعْدِ مَا ظُلِمُوا لَنُبَوِّئَنَّهُمْ فِي الدُّنْيَا حَسَنَةً وَلَأَجْرُ الْآخِرَةِ أَكْبَرُ لَوْ كَانُوا يَعْلَمُونَ ﴿۴۱﴾

آنها كه مورد ستم واقع شدند سپس براي خدا هجرت كردند در اين دنيا جايگاه (و مقام) خوبي به آنها مي‏دهيم و پاداش آخرت، اگر بدانند، از آنهم بزرگتر است.

 

سوره زخرف آیه (۶۷) و (۶۸)  (پاداش متقین)

الْأَخِلَّاءُ يَوْمَئِذٍ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ إِلَّا الْمُتَّقِينَ ﴿۶۷﴾

دوستان در آن روز دشمن يكديگرند مگر پرهيزگاران.

 

يَا عِبَادِ لَا خَوْفٌ عَلَيْكُمُ الْيَوْمَ وَلَا أَنْتُمْ تَحْزَنُونَ ﴿۶۸﴾

اي بندگان من! امروز نه ترسي بر شماست و نه اندوهگين مي‏شويد.

 

سوره محمد آیه (۱۷) و (۳۶)

إِنَّمَا الحَيَاةُ الدُّنْيَا لَعِبٌ وَلَهْوٌ وَإِن تُؤْمِنُوا وَتَتَّقُوا يُؤْتِكُمْ أُجُورَكُمْ وَلَا يَسْأَلْكُمْ أَمْوَالَكُمْ ﴿۳۶﴾

زندگى اين دنيا لهو و لعبى بيش نيست و اگر ايمان بياوريد و پروا بداريد [خدا] پاداش شما را مى‏دهد و اموالتان را [در عوض] نمى‏خواهد.

إِنْ تُقْرِضُوا اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا يُضَاعِفْهُ لَكُمْ وَيَغْفِرْ لَكُمْۚ وَاللَّهُ شَكُورٌ حَلِيمٌ.(۱۷)

اگر به خدا قرض‌الحسنه دهید، آن را برای شما مضاعف می‌سازد و شما را می‌بخشد؛ و خداوند شکرکننده و بردبار است!

 

سوره توبه آیه (۱۰۰)

وَالسَّابِقُونَ الْأَوَّلُونَ مِنَ الْمُهَاجِرِينَ وَالْأَنْصَارِ وَالَّذِينَ اتَّبَعُوهُمْ بِإِحْسَانٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ وَأَعَدَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي تَحْتَهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا أَبَدًا ذَلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ ﴿۱۰۰﴾

پيشگامان نخستين از مهاجرين و انصار و آنها كه به نيكي از آنها پيروي كردند، خداوند از آنها خشنود و آنها (نيز) از او خشنود شدند، و باغهائي از بهشت براي آنان فراهم ساخته كه نهرها از زير درختانش جريان دارد، جاودانه در آن خواهند ماند، و از اين پيروزي بزرگي است.

سه اصل حاکم بر مجموعۀ روش‌های مدیریتی دنیا به شرح ذیل است:

عدل

صدق

ثابت بودن قوانین

 

۱) عدل تکوینی: محور بحث در این قسم از عدل الهی، نظام آفرینش است و مبنای آن این است که سراپای جهان خلقت از زمین گرفته تا آسمان های هفت گانه بر اساس عدل و داد استوار بوده و تعادل و توازن نیز در ترکیب اجزای آن رعایت شده است. دانشوران با بررسی ها و کاوش های علمی که انجام داده اند، توانسته اند از طریق بُرهان نظم جهانی این نوع از عدالت را اثبات کنند.

خداوند متعال درباره این قسم از عدل الهی می فرماید: «وَالسَّماءَ رَفَعَها وَ وَضَعَ الْمیزان…» سوره، اَلرّحمن، آیه ۷. آسمان را برافراشت، و میزان و قانون (در آن) گذاشت.

بنابراین، در تعریف این قسم از عدل باید گفت: عدل یعنی تناسب و توازن و رعایت استحقاق ها در افاضه وجود. نقطه مقابل این نوع از عدل بر تناسب است، نه ظلم، این نوع عدل، از شئوون حکیم و علیم بودن خدای متعال است.

۲) عدل تشریعی: این نوع از عدل را باید در دو مورد جستجو کرد:

ـ در تشریع احکام، بدین معنا که دستورها و تکالیف الهی بر اساس عدل و دادگری استوار است، یعنی خداوند در وهله نخست قدرت و توانایی و اندازه امکانات بندگان را در نظر می گیرد، سپس به اندازه استعداد بندگان وظایف و تکالیفی را برای آنان تعیین کرده و در نهایت به وسیله جبرئیل امین بر پیامبران فرو می فرستد و به آنان دستور می دهد که به مردم برسانند.

ـ در روز واپسین بر اساس عدل و دادگری میان مردم داوری می شود چنان که در قرآن می خوانیم «هیچ گاه به افراد نیکوکار و بدکار به یک چشم نگاه نمی کند و اگر گاهی اوقات گنهکاری را عفو کند هیچ گاه به افراد مؤمن و صالح کیفر بد نمی دهد.» « سبحانی، الهیات و معارف اسلامی، ص۱۵۷، ج۲.»

و نیز در جای دیگر قرآن آمده است: «وَ لا نُکَلِّفُ نَفْساً اِلاّ وُسْعَها و لَدَیْنا کِتابٌ یَنْطِقُ بِالْحَقِّ وَهْمْ لا یُظْلَمُونَ» «سوره مؤمنون، آیه ۶۲.» برای هیچ کس بیش از توانایی اش وظیفه تعیین نمی کنیم و نزد ما کتابی است که حق را بیان می کند (نامه اعمال) و به آنها ظلم نمی شود و هر کس پاداش عملی را که انجام داده می بینید.

 

عدل تکوینی

سوره جاثیه آیه ﴿۲۲﴾

وَخَلَقَ اللَّهُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ بِالْحَقِّ وَلِتُجْزَى كُلُّ نَفْسٍ بِمَا كَسَبَتْ وَهُمْ لَا يُظْلَمُونَ ﴿۲۲﴾

و خداوند آسمانها و زمين را به حق آفريده است، تا هر كس ‍ در برابر اعمالي كه انجام داده است جزا داده شود، و به آنها ستمي نخواهد شد.

سوره الانفطار آیه ﴿۷﴾ ( عدل و نظام خلقت)

الَّذِي خَلَقَكَ فَسَوَّاكَ فَعَدَلَكَ ﴿۷﴾

همان خدايي كه تو را آفريد و منظم ساخت.

فِي أَيِّ صُورَةٍ مَا شَاءَ رَكَّبَكَ ﴿۸﴾

و در هر صورتي مي‏خواست تو را تركيب نمود.

كَلَّا بَلْ تُكَذِّبُونَ بِالدِّينِ ﴿۹﴾

آنچنان كه شما مي‏پنداريد نيست، بلكه شما روز جزا را منكريد.

سوره اعراف آیات ﴿۵۴﴾

إِنَّ رَبَّكُمُ اللَّهُ الَّذِي خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ فِي سِتَّةِ أَيَّامٍ ثُمَّ اسْتَوَى عَلَى الْعَرْشِ يُغْشِي اللَّيْلَ النَّهَارَ يَطْلُبُهُ حَثِيثًا وَالشَّمْسَ وَالْقَمَرَ وَالنُّجُومَ مُسَخَّرَاتٍ بِأَمْرِهِ أَلَا لَهُ الْخَلْقُ وَالْأَمْرُ تَبَارَكَ اللَّهُ رَبُّ الْعَالَمِينَ ﴿۵۴﴾

پروردگار شما خداوندي است كه آسمانها و زمين را در شش روز (شش دوران) آفريد، سپس به تدبير جهان هستي پرداخت، با (پرده تاريك) شب، روز را مي‏پوشاند و شب به دنبال روز به سرعت در حركت است، و خورشيد و ماه و ستارگان را آفريد در حالي كه مسخر فرمان او هستند، آگاه باشيد كه آفرينش و تدبير (جهان) براي او (و به فرمان او) است. پر بركت (و زوالناپذير) است خداوندي كه پروردگار جهانيان است.

سوره دخان آیات (۳۸) و ﴿۳۹﴾

وَمَا خَلَقْنَا السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَمَا بَيْنَهُمَا لَاعِبِينَ ﴿۳۸﴾

ما آسمانها و زمين و آنچه در ميان اين دو است بيهدف نيافريديم.

مَا خَلَقْنَاهُمَا إِلَّا بِالْحَقِّ وَلَكِنَّ أَكْثَرَهُمْ لَا يَعْلَمُونَ ﴿۳۹﴾

ما آن دو را فقط به حق آفريديم، ولي اكثر آنها نمي‏دانند.

إِنَّ يَوْمَ الْفَصْلِ مِيقَاتُهُمْ أَجْمَعِينَ ﴿۴۰﴾

روز جدائي (حق از باطل) وعدهگاه همه آنهاست.

 

سوره نحل آیه ﴿۳﴾

خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ بِالْحَقِّ تَعَالَى عَمَّا يُشْرِكُونَ ﴿۳﴾

آسمانها و زمين را به حق آفريده است او فراتر است از آنچه [با وى] شريك مى‏ گردانند.

خَلَقَ الْإِنْسَانَ مِنْ نُطْفَةٍ فَإِذَا هُوَ خَصِيمٌ مُبِينٌ ﴿۴﴾

انسان را از نطفه‏ اى آفريده است آنگاه ستيزه ‏جويى آشكار است.

سوره تغبن آیه ﴿۳﴾

خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ بِالْحَقِّ وَصَوَّرَكُمْ فَأَحْسَنَ صُوَرَكُمْ وَإِلَيْهِ الْمَصِيرُ ﴿۳﴾

آسمانها و زمين را به حق آفريد و شما را تصوير كرد، تصويري زيبا و دلپذير، و سرانجام بازگشت همه به سوي او است.

يَعْلَمُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَيَعْلَمُ مَا تُسِرُّونَ وَمَا تُعْلِنُونَ وَاللَّهُ عَلِيمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ ﴿۴﴾

آنچه را در آسمانها و زمين است مي‏داند، و از آنچه پنهان يا آشكار مي‏كنيد با خبر است، و خداوند از آنچه در سينه است آگاه است.

سوره ابراهیم آیه ﴿۱۹﴾

أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ بِالْحَقِّ إِنْ يَشَأْ يُذْهِبْكُمْ وَيَأْتِ بِخَلْقٍ جَدِيدٍ ﴿۱۹﴾

آيا نديدي كه خداوند آسمانها و زمين را به حق آفريده، اگر اراده كند شما را مي‏برد و خلق تازه‏ اي مي‏آورد.

وَمَا ذَلِكَ عَلَى اللَّهِ بِعَزِيزٍ ﴿۲۰﴾

و اين كار براي خدا مشكل نيست.

سوره الرحمن آیه ﴿۷﴾

وَالسَّمَاء رَفَعَهَا وَوَضَعَ الْمِيزَانَ ﴿۷﴾

و آسمان را برافراشت و ميزان و قانون (در آن) گذاشت .

سوره مومنون آیه ﴿۱۱۵﴾

أَفَحَسِبْتُمْ أَنَّمَا خَلَقْنَاكُمْ عَبَثًا وَأَنَّكُمْ إِلَيْنَا لَا تُرْجَعُونَ ﴿۱۱۵﴾

ولي آيا گمان كرده‏ايد كه ما شما را بيهوده آفريده‏ايم و به سوي ما بازگشت نخواهيد كرد!

سوره ص آیه ﴿۲۷﴾

وَمَا خَلَقْنَا السَّمَاءَ وَالْأَرْضَ وَمَا بَيْنَهُمَا بَاطِلًا ذَلِكَ ظَنُّ الَّذِينَ كَفَرُوا فَوَيْلٌ لِلَّذِينَ كَفَرُوا مِنَ النَّارِ ﴿۲۷﴾

ما آسمان و زمين و آنچه را در ميان آنها است بيهوده نيافريديم، اين گمان كافران است واي بر كافران از آتش (دوزخ).

سوره قمر آیات ﴿۴۹﴾ و ﴿۵۰﴾

إِنَّا كُلَّ شَيْءٍ خَلَقْنَاهُ بِقَدَرٍ ﴿۴۹﴾

ما هر چيزي را به اندازه آفريديم.

وَمَا أَمْرُنَا إِلَّا وَاحِدَةٌ كَلَمْحٍ بِالْبَصَرِ ﴿۵۰﴾

و فرمان ما يك امر بيش نيست، همچون يك چشم بر هم زدن!

 

عدل تشریعی

سوره آل عمران آیه ﴿۲۵﴾

فَكَيْفَ إِذَا جَمَعْنَاهُمْ لِيَوْمٍ لَا رَيْبَ فِيهِ وَوُفِّيَتْ كُلُّ نَفْسٍ مَا كَسَبَتْ وَهُمْ لَا يُظْلَمُونَ ﴿۲۵﴾

پس چگونه خواهند بود هنگامي كه آنها را براي روزي كه شكي در آن نيست ( روز رستاخيز) جمع كنيم، و به هر كس، آنچه (از اعمال براي خود) فراهم كرده، بطور كامل داده شود؟ و به آنها ستم نخواهد شد (زيرا محصول اعمال خود را مي‏چينند.)

سوره آل عمران آیات ﴿۱۸﴾

شَهِدَ اللّهُ أَنَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ وَالْمَلاَئِكَةُ وَأُوْلُواْ الْعِلْمِ قَآئِمًَا بِالْقِسْطِ لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ .

خداوند، (با ايجاد نظام واحد جهان هستي،) گواهي مي‏دهد كه معبودي جز او نيست، و فرشتگان و صاحبان دانش، (هر كدام به گونهاي بر اين مطلب،) گواهي مي‏دهند، در حالي كه (خداوند در تمام عالم) قيام به عدالت دارد، معبودي جز او نيست، كه هم توانا و هم حكيم است).

سوره انبیا آیه ﴿۴۷﴾

وَنَضَعُ الْمَوَازِينَ الْقِسْطَ لِيَوْمِ الْقِيَامَةِ فَلَا تُظْلَمُ نَفْسٌ شَيْئًا وَإِنْ كَانَ مِثْقَالَ حَبَّةٍ مِنْ خَرْدَلٍ أَتَيْنَا بِهَا وَكَفَى بِنَا حَاسِبِينَ ﴿۴۷﴾

ما ترازوهاي عدل را در روز قيامت نصب مي‏كنيم، لذا به هيچكس ‍كمترين ستمي نمي‏شود، و اگر به مقدار سنگيني يكدانه خردل (كار نيك و بدي باشد) ما آنرا حاضر مي‏كنيم، و كافي است كه ما حساب كننده باشيم.

سوره بقره آیات ﴿۲۷۲﴾ و ﴿۱۲۴﴾ و ﴿۲۸۱﴾ و ﴿۲۸۶﴾

لَّيْسَ عَلَيْكَ هُدَاهُمْ وَلَكِنَّ اللّهَ يَهْدِي مَن يَشَاءُ وَمَا تُنفِقُواْ مِنْ خَيْرٍ فَلأنفُسِكُمْ وَمَا تُنفِقُونَ إِلاَّ ابْتِغَاء وَجْهِ اللّهِ وَمَا تُنفِقُواْ مِنْ خَيْرٍ يُوَفَّ إِلَيْكُمْ وَأَنتُمْ لاَ تُظْلَمُونَ ﴿۲۷۲﴾

هدايت آنها (به طور اجبار،) بر تو نيست، (بنابراين، ترك انفاق به غير مسلمانان، براي اجبار به اسلام، صحيح نيست،) ولي خداوند، هر كه را بخواهد (و شايسته بداند)، هدايت مي‏كند. و آنچه را از خوبيها و اموال انفاق مي‏كنيد، براي خودتان است، (ولي) جز براي رضاي خدا، انفاق نكنيد! و آنچه از خوبيها انفاق مي‏كنيد، (پاداش آن) به طور كامل به شما داده مي‏شود، و به شما ستم نخواهد شد.

لَا يَنَالُ عَهْدِي الظَّالِمِينَ ﴿۱۲۴﴾

خداوند فرمود: پيمان من به ستمكاران نمي‏رسد.

وَاتَّقُواْ يَوْمًا تُرْجَعُونَ فِيهِ إِلَى اللّهِ ثُمَّ تُوَفَّى كُلُّ نَفْسٍ مَّا كَسَبَتْ وَهُمْ لاَ يُظْلَمُونَ ﴿۲۸۱﴾

و از روزي به پرهيزيد (و بترسيد) كه در آن روز، شما را به سوي خدا باز مي‏گردانند، سپس به هر كس، آنچه انجام داده، به طور كامل باز پس داده مي‏شود، و به آنها ستم نخواهد شد. (چون هر چه مي‏بينند، نتايج اعمال خودشان است.

لَا يُكَلِّفُ اللَّهُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَهَا لَهَا مَا كَسَبَتْ وَعَلَيْهَا مَا اكْتَسَبَتْ رَبَّنَا لَا تُؤَاخِذْنَا إِنْ نَسِينَا أَوْ أَخْطَأْنَا رَبَّنَا وَلَا تَحْمِلْ عَلَيْنَا إِصْرًا كَمَا حَمَلْتَهُ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِنَا رَبَّنَا وَلَا تُحَمِّلْنَا مَا لَا طَاقَةَ لَنَا بِهِ وَاعْفُ عَنَّا وَاغْفِرْ لَنَا وَارْحَمْنَا أَنْتَ مَوْلَانَا فَانْصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الْكَافِرِينَ ﴿۲۸۶﴾

خداوند هيچ كس را، جز به اندازه توانايي اش، تكليف نمي‏كند. (انسان،) هر كار (نيكي) را انجام دهد، براي خود انجام داده، و هر كار (بدي) كند، به زيان خود كرده است. (مومنان مي‏گويند:) پروردگارا! اگر ما فراموش يا خطا كرديم، ما را مؤ اخذه مكن! پروردگارا! تكليف سنگيني بر ما قرار مده، آن چنان كه (به خاطر گناه و طغيان،) بر كساني كه پيش از ما بودند، قرار دادي! پروردگارا! آنچه طاقت تحمل آن را نداريم، بر ما مقرر مدار! و آثار گناه را از ما بشوي! ما را ببخش و در رحمت خود قرار ده! تو مولا و سرپرست مايي، پس ‍ ما را بر جمعيت كافران، پيروز گردان!

 

سوره الزخرف آیه ﴿۳۲﴾

أَهُمْ يَقْسِمُونَ رَحْمَتَ رَبِّكَ نَحْنُ قَسَمْنَا بَيْنَهُمْ مَعِيشَتَهُمْ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَرَفَعْنَا بَعْضَهُمْ فَوْقَ بَعْضٍ دَرَجَاتٍ لِيَتَّخِذَ بَعْضُهُمْ بَعْضًا سُخْرِيًّا وَرَحْمَتُ رَبِّكَ خَيْرٌ مِمَّا يَجْمَعُونَ ﴿۳۲﴾

آيا آنها رحمت پروردگارت را تقسيم مي‏كنند؟ ما معيشت آنها را در حيات دنيا در ميان آنان تقسيم كرديم و بعضي را بر بعضي برتري داديم تا يكديگر را تسخير و با هم تعاون كنند، و رحمت پروردگارت از تمام آنچه جمع آوري مي‏كنند بهتر است.

سوره ال عمران آیه ﴿۵۷﴾

وَأَمَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ فَيُوَفِّيهِمْ أُجُورَهُمْ وَاللَّهُ لَا يُحِبُّ الظَّالِمِينَ ﴿۵۷﴾

اما آنها كه ايمان آوردند، و اعمال صالح انجام دادند، خداوند پاداش آنان را بطور كامل خواهد داد، و خداوند، ستمكاران را دوست نميدارد.

سوره مومنون آیه ﴿۶۲﴾

وَلَا نُكَلِّفُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَهَا وَلَدَيْنَا كِتَابٌ يَنْطِقُ بِالْحَقِّ وَهُمْ لَا يُظْلَمُونَ ﴿۶۲﴾

و ما هيچ كس را جزء به اندازه توانائيش تكليف نمي‏كنيم و نزد ما كتابي است (كه تمام اعمال بندگان را ثبت كرده) و به حق سخن مي‏گويد لذا به آنان هيچ ظلم و ستمي نمي‏شود.

سوره حدید آیه ﴿۲۵﴾

لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَيِّنَاتِ وَأَنْزَلْنَا مَعَهُمُ الْكِتَابَ وَالْمِيزَانَ لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ وَأَنْزَلْنَا الْحَدِيدَ فِيهِ بَأْسٌ شَدِيدٌ وَمَنَافِعُ لِلنَّاسِ وَلِيَعْلَمَ اللَّهُ مَنْ يَنْصُرُهُ وَرُسُلَهُ بِالْغَيْبِ إِنَّ اللَّهَ قَوِيٌّ عَزِيزٌ ﴿۲۵﴾

ما رسولان خود را با دلائل روشن فرستاديم، و با آنها كتاب (آسماني) و ميزان (شناسائي حق و قوانين عادلانه) نازل كرديم، تا مردم قيام به عدالت كنند، و آهن را نازل كرديم كه در آن قوت شديدي است، و منافعي براي مردم، تا خداوند بداند چه كسي او و رسولانش را ياري مي‏كنند بيآنكه او را ببينند، خداوند قوي و شكست ناپذير است.

سوره انعام آیه ﴿۱﴾

الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَجَعَلَ الظُّلُمَاتِ وَالنُّورَ ثُمَّ الَّذِينَ كَفَرُوا بِرَبِّهِمْ يَعْدِلُونَ ﴿۱﴾

ستايش براي خداوندي است كه آسمانها و زمين را آفريد و ظلمتها و نور را ايجاد كرد، اما كافران براي پروردگار خود شريك و شبيه قرار مي‏دهند (با اينكه دلايل توحيد و يگانگي او در آفرينش جهان آشكار است).

سوره هود آیه ﴿۵۶﴾

إِنِّي تَوَكَّلْتُ عَلَى اللَّهِ رَبِّي وَرَبِّكُمْ مَا مِنْ دَابَّةٍ إِلَّا هُوَ آخِذٌ بِنَاصِيَتِهَا إِنَّ رَبِّي عَلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ ﴿۵۶﴾

در حقيقت من بر خدا پروردگار خودم و پروردگار شما توكل كردم هيچ جنبنده‏ اى نيست مگر اينكه او مهار هستى‏ اش را در دست دارد به راستى پروردگار من بر راه راست است.

سوره جن آیه ﴿۲۸﴾

لِيَعْلَمَ أَنْ قَدْ أَبْلَغُوا رِسَالَاتِ رَبِّهِمْ وَأَحَاطَ بِمَا لَدَيْهِمْ وَأَحْصَى كُلَّ شَيْءٍ عَدَدًا ﴿۲۸﴾

تا بداند پيامبرانش رسالتهاي پروردگارشان را ابلاغ كرده‏ اند، و او به آنچه نزد آنها است احاطه دارد، و هر چيزي را احصا كرده است.

سوره آل عمران آیه ﴿۱۰۹﴾

وَلِلَّهِ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ وَإِلَى اللَّهِ تُرْجَعُ الْأُمُورُ ﴿۱۰۹﴾

و (چگونه ممكن است خدا ستم كند در حالي كه) آنچه در آسمانها و آنچه در زمين است مال او است و همه كارها به سوي او باز مي‏گردد (و به فرمان او است).

 

سوره آل عمران آیات ﴿۱۶۱﴾ و ﴿۱۸۲﴾

ذَلِكَ بِمَا قَدَّمَتْ أَيْدِيكُمْ وَأَنَّ اللَّهَ لَيْسَ بِظَلَّامٍ لِلْعَبِيدِ ﴿۱۸۲﴾

اين دو به خاطر چيزي است كه دستهاي شما از پيش فرستاده (و نتيجه كار شماست) و خداوند، به بندگان (خود)، ستم نمي‏كند.

وَمَا كَانَ لِنَبِيٍّ أَنْ يَغُلَّ وَمَنْ يَغْلُلْ يَأْتِ بِمَا غَلَّ يَوْمَ الْقِيَامَةِ ثُمَّ تُوَفَّى كُلُّ نَفْسٍ مَا كَسَبَتْ وَهُمْ لَا يُظْلَمُونَ ﴿۱۶۱﴾

(گمان كرديد ممكن است پيامبر به شما خيانت كند؟! در حالي كه) ممكن نيست هيچ پيامبري خيانت كند! و هر كس خيانت كند، در روز رستاخيز، آنچه را در آن خيانت كرده، با خود (به صحنه محشر) مي‏آورد؛ سپس به هركس، آنچه را فراهم كرده (و انجام داده) است بطور كامل داده مي‏شود؛ و (به همين دليل) به آنها ستم نخواهد شد (چرا كه محصول اعمال خود را خواهند ديد).

سوره نسا آیه ﴿۴۰﴾

إِنَّ اللَّهَ لَا يَظْلِمُ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ وَإِنْ تَكُ حَسَنَةً يُضَاعِفْهَا وَيُؤْتِ مِنْ لَدُنْهُ أَجْرًا عَظِيمًا ﴿۴۰﴾

خداوند (حتي) به اندازه سنگيني ذره‏ اي ستم نمي‏كند و اگر كار نيكي باشد، آن را دو چندان مي‏سازد، و از نزد خود پاداش عظيمي (در برابر آن) مي‏دهد.

سوره یونس آیات ﴿۴۴﴾ و ﴿۴۷﴾ و ﴿۵۴﴾

إِنَّ اللَّهَ لَا يَظْلِمُ النَّاسَ شَيْئًا وَلَكِنَّ النَّاسَ أَنْفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ ﴿۴۴﴾

خداوند هيچ به مردم ستم نمي‏كند ولي اين مردمند كه به خويشتن ستم مي‏نمايند.

وَلِكُلِّ أُمَّةٍ رَسُولٌ فَإِذَا جَاءَ رَسُولُهُمْ قُضِيَ بَيْنَهُمْ بِالْقِسْطِ وَهُمْ لَا يُظْلَمُونَ ﴿۴۷﴾

و براي هر امتي رسولي است، هنگامي كه رسولشان به سوي آنها بيايد خداوند به عدالت در ميان آنها داوري مي‏كند و ستمي به آنها نمي‏شود.

وَلَوْ أَنَّ لِكُلِّ نَفْسٍ ظَلَمَتْ مَا فِي الْأَرْضِ لَافْتَدَتْ بِهِ وَأَسَرُّوا النَّدَامَةَ لَمَّا رَأَوُا الْعَذَابَ وَقُضِيَ بَيْنَهُمْ بِالْقِسْطِ وَهُمْ لَا يُظْلَمُونَ ﴿۵۴﴾

و هر كس كه ستم كرده اگر تمامي آنچه روي زمين است در اختيار داشته باشد (همه را از هول عذاب) براي نجات خويش مي‏دهد، و هنگامي كه عذاب را ببينند (پشيمان مي‏شوند اما) پشيماني خود را كتمان مي‏كنند (مبادا رسواتر شوند) و در ميان آنها به عدالت داوري مي‏شود و ستمي بر آنها نخواهد رفت.

آیات قرآن کریم در باب ذره

تعداد دفعاتی که واژه ی (( ذره )) در قرآن آمده است : ۶ بار.

سوره نسا آیه (۴۰)

إِنَّ اللَّهَ لَا يَظْلِمُ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ وَإِنْ تَكُ حَسَنَةً يُضَاعِفْهَا وَيُؤْتِ مِنْ لَدُنْهُ أَجْرًا عَظِيمًا ﴿۴۰﴾

در حقيقت ‏خدا هم‏وزن ذره‏ اى ستم نمى ‏كند و اگر [آن ذره كار] نيكى باشد دو چندانش مى ‏كند و از نزد خويش پاداشى بزرگ مى ‏بخشد.

سوره یونس آیه (۶۱)

وَمَا تَكُونُ فِي شَأْنٍ وَمَا تَتْلُو مِنْهُ مِنْ قُرْآنٍ وَلَا تَعْمَلُونَ مِنْ عَمَلٍ إِلَّا كُنَّا عَلَيْكُمْ شُهُودًا إِذْ تُفِيضُونَ فِيهِ وَمَا يَعْزُبُ عَنْ رَبِّكَ مِنْ مِثْقَالِ ذَرَّةٍ فِي الْأَرْضِ وَلَا فِي السَّمَاءِ وَلَا أَصْغَرَ مِنْ ذَلِكَ وَلَا أَكْبَرَ إِلَّا فِي كِتَابٍ مُبِينٍ﴿۶۱﴾

و در هيچ كارى نباشى و از سوى او [=خدا] هيچ [آيه‏ اى] از قرآن نخوانى و هيچ كارى نكنيد مگر اينكه ما بر شما گواه باشيم آنگاه كه بدان مبادرت مى ‏ورزيد و هم‏وزن ذره‏ اى نه در زمين و نه در آسمان از پروردگار تو پنهان نيست و نه كوچكتر و نه بزرگتر از آن چيزى نيست مگر اينكه در كتابى روشن [درج شده] است .

سوره سبأ آیات (۳) و (۲۲)

وَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لَا تَأْتِينَا السَّاعَةُ قُلْ بَلَى وَرَبِّي لَتَأْتِيَنَّكُمْ عَالِمِ الْغَيْبِ لَا يَعْزُبُ عَنْهُ مِثْقَالُ ذَرَّةٍ فِي السَّمَاوَاتِ وَلَا فِي الْأَرْضِ وَلَا أَصْغَرُ مِنْ ذَلِكَ وَلَا أَكْبَرُ إِلَّا فِي كِتَابٍ مُبِينٍ ﴿۳﴾

و كسانى كه كافر شدند گفتند رستاخيز براى ما نخواهد آمد بگو چرا سوگند به پروردگارم كه حتما براى شما خواهد آمد [همان] داناى نهان[ها] كه هموزن ذره‏ اى نه در آسمانها و نه در زمين از وى پوشيده نيست و نه كوچكتر از آن و نه بزرگتر از آن است مگر اينكه در كتابى روشن [درج شده] است .

قُلِ ادْعُوا الَّذِينَ زَعَمْتُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ لَا يَمْلِكُونَ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ فِي السَّمَاوَاتِ وَلَا فِي الْأَرْضِ وَمَا لَهُمْ فِيهِمَا مِنْ شِرْكٍ وَمَا لَهُ مِنْهُمْ مِنْ ظَهِيرٍ﴿۲۲﴾

بگو كسانى را كه جز خدا [معبود خود] پنداشته‏ ايد بخوانيد هموزن ذره‏ اى نه در آسمانها و نه در زمين مالك نيستند و در آن دو شركتى ندارند و براى وى از ميان آنان هيچ پشتيبانى نيست .

سوره زلزلة آیات (۷) و (۸)

فَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَيْرًا يَرَهُ ﴿۷﴾

پس هر كه هموزن ذره‏ اى نيكى كند [نتيجه] آن را خواهد ديد .

وَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا يَرَهُ ﴿۸﴾

و هر كه هموزن ذره‏ اى بدى كند [نتيجه] آن را خواهد ديد .

 

عالم ذر

سوره یس آیات (۸۲) و (۸۳)

إِنَّمَا أَمْرُهُ إِذَا أَرَادَ شَيْئًا أَنْ يَقُولَ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ ﴿۸۲﴾

چون به چيزى اراده فرمايد كارش اين بس كه مى‏ گويد باش پس [بى ‏درنگ] موجود مى ‏شود (۸۲)

فَسُبْحَانَ الَّذِي بِيَدِهِ مَلَكُوتُ كُلِّ شَيْءٍ وَإِلَيْهِ تُرْجَعُونَ ﴿۸۳﴾

پس [شكوهمند و] پاك است آن كسى كه ملكوت هر چيزى در دست اوست و به سوى اوست كه بازگردانيده مى ‏شويد .

سوره اعراف آیه (۱۷۲)

وَإِذْ أَخَذَ رَبُّكَ مِنْ بَنِي آدَمَ مِنْ ظُهُورِهِمْ ذُرِّيَّتَهُمْ وَأَشْهَدَهُمْ عَلَى أَنْفُسِهِمْ أَلَسْتُ بِرَبِّكُمْ قَالُوا بَلَى شَهِدْنَا أَنْ تَقُولُوا يَوْمَ الْقِيَامَةِ إِنَّا كُنَّا عَنْ هَذَا غَافِلِينَ ﴿۱۷۲﴾

و هنگامى را كه پروردگارت از پشت فرزندان آدم ذريه آنان را برگرفت و ايشان را بر خودشان گواه ساخت كه آيا پروردگار شما نيستم گفتند چرا گواهى داديم تا مبادا روز قيامت بگوييد ما از اين [امر] غافل بوديم.

سوره قمر آیه (۵۰)

وَمَا أَمْرُنَا إِلَّا وَاحِدَةٌ كَلَمْحٍ بِالْبَصَرِ ﴿۵۰﴾

و فرمان ما جز يك بار نيست [آن هم] چون چشم به هم زدنى .

سوره تغابن آیه (۲)

هُوَ الَّذِي خَلَقَكُمْ فَمِنْكُمْ كَافِرٌ وَمِنْكُمْ مُؤْمِنٌ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ﴿۲﴾

اوست آن كس كه شما را آفريد برخى از شما كافرند و برخى مؤمن و خدا به آنچه مى ‏كنيد بيناست .

سوره یونس آیه (۷۴)

ثُمَّ بَعَثْنَا مِنْ بَعْدِهِ رُسُلًا إِلَى قَوْمِهِمْ فَجَاءُوهُمْ بِالْبَيِّنَاتِ فَمَا كَانُوا لِيُؤْمِنُوا بِمَا كَذَّبُوا بِهِ مِنْ قَبْلُ كَذَلِكَ نَطْبَعُ عَلَى قُلُوبِ الْمُعْتَدِينَ ﴿۷۴﴾

آنگاه پس از وى رسولانى را به سوى قومشان برانگيختيم و آنان دلايل آشكار برايشان آوردند ولى ايشان بر آن نبودند كه به چيزى كه قبلا آن را دروغ شمرده بودند ايمان بياورند اين گونه ما بر دلهاى تجاوزكاران مهر مى ‏نهيم.

سوره نجم آیه (۵۶)

هَذَا نَذِيرٌ مِنَ النُّذُرِ الْأُولَى ﴿۵۶﴾

اين [پيامبر نيز] بيم‏ دهنده‏ اى از [جمله] بيم‏دهندگان نخستين است .

سوره انعام آیات (۱۱۰ ) و (۱۵۸)

وَنُقَلِّبُ أَفْئِدَتَهُمْ وَأَبْصَارَهُمْ كَمَا لَمْ يُؤْمِنُوا بِهِ أَوَّلَ مَرَّةٍ وَنَذَرُهُمْ فِي طُغْيَانِهِمْ يَعْمَهُونَ ﴿۱۱۰﴾

و دلها و ديدگانشان را برمى‏ گردانيم [در نتيجه به آيات ما ايمان نمى ‏آورند] چنانكه نخستين بار به آن ايمان نياوردند و آنان را رها مى ‏كنيم تا در طغيانشان سرگردان بمانند .

هَلْ يَنْظُرُونَ إِلَّا أَنْ تَأْتِيَهُمُ الْمَلَائِكَةُ أَوْ يَأْتِيَ رَبُّكَ أَوْ يَأْتِيَ بَعْضُ آيَاتِ رَبِّكَ يَوْمَ يَأْتِي بَعْضُ آيَاتِ رَبِّكَ لَا يَنْفَعُ نَفْسًا إِيمَانُهَا لَمْ تَكُنْ آمَنَتْ مِنْ قَبْلُ أَوْ كَسَبَتْ فِي إِيمَانِهَا خَيْرًا قُلِ انْتَظِرُوا إِنَّا مُنْتَظِرُونَ ﴿۱۵۸﴾

آيا جز اين انتظار دارند كه فرشتگان به سويشان بيايند يا پروردگارت بيايد يا پاره‏ اى از نشانه‏ هاى پروردگارت بيايد [اما] روزى كه پاره‏ اى از نشانه‏ هاى پروردگارت [پديد] آيد كسى كه قبلا ايمان نياورده يا خيرى در ايمان آوردن خود به دست نياورده ايمان آوردنش سود نمى ‏بخشد بگو منتظر باشيد كه ما [هم] منتظريم.

سوره رعد آیه (۲۰)

الَّذِينَ يُوفُونَ بِعَهْدِ اللَّهِ وَلَا يَنْقُضُونَ الْمِيثَاقَ ﴿۲۰﴾

همانان كه به پيمان خدا وفادارند و عهد [او] را نمى ‏شكنند .

سوره حج آیه (۵)

يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنْ كُنْتُمْ فِي رَيْبٍ مِنَ الْبَعْثِ فَإِنَّا خَلَقْنَاكُمْ مِنْ تُرَابٍ ثُمَّ مِنْ نُطْفَةٍ ثُمَّ مِنْ عَلَقَةٍ ثُمَّ مِنْ مُضْغَةٍ مُخَلَّقَةٍ وَغَيْرِ مُخَلَّقَةٍ لِنُبَيِّنَ لَكُمْ وَنُقِرُّ فِي الْأَرْحَامِ مَا نَشَاءُ إِلَى أَجَلٍ مُسَمًّى ثُمَّ نُخْرِجُكُمْ طِفْلًا ثُمَّ لِتَبْلُغُوا أَشُدَّكُمْ وَمِنْكُمْ مَنْ يُتَوَفَّى وَمِنْكُمْ مَنْ يُرَدُّ إِلَى أَرْذَلِ الْعُمُرِ لِكَيْلَا يَعْلَمَ مِنْ بَعْدِ عِلْمٍ شَيْئًا وَتَرَى الْأَرْضَ هَامِدَةً فَإِذَا أَنْزَلْنَا عَلَيْهَا الْمَاءَ اهْتَزَّتْ وَرَبَتْ وَأَنْبَتَتْ مِنْ كُلِّ زَوْجٍ بَهِيجٍ ﴿۵﴾

اى مردم اگر در باره برانگيخته شدن در شكيد پس [بدانيد] كه ما شما را از خاك آفريده‏ ايم سپس از نطفه سپس از علقه آنگاه از مضغه داراى خلقت كامل و [احيانا] خلقت ناقص تا [قدرت خود را] بر شما روشن گردانيم و آنچه را اراده مى ‏كنيم تا مدتى معين در رحمها قرار مى‏ دهيم آنگاه شما را [به صورت] كودك برون مى ‏آوريم سپس [حيات شما را ادامه مى‏ دهيم] تا به حد رشدتان برسيد و برخى از شما [زودرس] مى‏ ميرد و برخى از شما به غايت پيرى مى ‏رسد به گونه‏ اى كه پس از دانستن [بسى چيزها] چيزى نمى‏ داند و زمين را خشكيده مى ‏بينى و[لى] چون آب بر آن فرود آوريم به جنبش درمى ‏آيد و نمو مى ‏كند و از هر نوع [رستنيهاى] نيكو مى ‏روياند .

سوره روم آیه (۳۰)

فَأَقِمْ وَجْهَكَ لِلدِّينِ حَنِيفًا فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتِي فَطَرَ النَّاسَ عَلَيْهَا لَا تَبْدِيلَ لِخَلْقِ اللَّهِ ذَلِكَ الدِّينُ الْقَيِّمُ وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَعْلَمُونَ ﴿۳۰﴾

پس روى خود را با گرايش تمام به حق به سوى اين دين كن با همان سرشتى كه خدا مردم را بر آن سرشته است آفرينش خداى تغييرپذير نيست اين است همان دين پايدار ولى بيشتر مردم نمى‏ دانند .

سوره واقعه آیات (۱۰) و (۱۱)

وَالسَّابِقُونَ السَّابِقُونَ ﴿۱۰﴾

و سبقت‏گيرندگان مقدمند (۱۰)

أُولَئِكَ الْمُقَرَّبُونَ ﴿۱۱﴾    آنانند همان مقربان [خدا] 

سوره بقره آیه (۱۳۸)

صِبْغَةَ اللَّهِ وَمَنْ أَحْسَنُ مِنَ اللَّهِ صِبْغَةً وَنَحْنُ لَهُ عَابِدُونَ ﴿۱۳۸﴾

اين است نگارگرى الهى و كيست‏ خوش‏نگارتر از خدا و ما او را پرستندگانيم .

 

ادعیه

 یَا مَنْ لا یَشْغَلُهُ سَمْعٌ عَنْ سَمْعٍ یَا مَنْ لا یَمْنَعُهُ فِعْلٌ عَنْ فِعْلٍ یَا مَنْ لا یُلْهِیهِ قَوْلٌ عَنْ قَوْلٍ یَا مَنْ لا یُغَلِّطُهُ سُؤَالٌ عَنْ سُؤَالٍ یَا مَنْ لا یَحْجُبُهُ شَیْ‏ءٌ عَنْ شَیْ‏ءٍ یَا مَنْ لا یُبْرِمُهُ إِلْحَاحُ الْمُلِحِّینَ یَا مَنْ هُوَ غَایَةُ مُرَادِ الْمُرِیدِینَ یَا مَنْ هُوَ مُنْتَهَى هِمَمِ الْعَارِفِینَ یَا مَنْ هُوَ مُنْتَهَى طَلَبِ الطَّالِبِینَ یَا مَنْ لا یَخْفَى عَلَیْهِ ذَرَّةٌ فِی الْعَالَمِینَ.

اى آن‏كه شنيدنى از شنيدن ديگر بازش ندارد،اى آن‏كه كارى از كار ديگر منعش نكند،اى آن‏كه گفتارى از گفتار ديگر سرگرمش نكند،اى آن‏كه درخواستى از درخواست ديگر او را به اشتباه نيافكند،اى آن‏كه چيزى از چيز ديگر پرده اش نشود، اى آن‏كه اصرار اصراركنندگان او را به ستوه نياورد،اى آن‏كه آرمان واپسين جويندگان است،اى آن‏كه نهايت همّت‏ عارفان است،اى آن‏كه پايان جستجوى جويندگان است،اى آن‏كه غبارى در سراسر هستى بر او پوشيده نيست. « فرزا ۹۹ جوشن کبیر »

 

مقاله در مورد بوزون هیگز

«فرانسوا آنگلر» از بلژیک و «پیتر هیگز» از بریتانیا به دلیل کشف «بوزون هیگز» ( معروف به ذره خدا) برنده جایزه نوبل ۲۰۱۳۳ فیزیک شدند. نقش این ذرات در نظریات موسوم به «مدل های استاندارد فیزیک» بسیار کلیدی است چون دلیل شکل گیری تمام ساختارهای ساده و پیچیده و به وجود آمدن مواد و اجرام را توضیح می دهد.

دانشمندان در مرکز تحقیقاتی CERN یک ذره زیر اتمی دیگر را کشف کردند. ذره ای که سازنده تمامی کیهان است که به نظر می آید همان بوزون فرضی باشد که نیم قرن پیش به نام پیتر هیگز، فیزیک دان نظری نام گزاری شده است.

رولف هیور، مدیر CERN در صحبتی با تجمع دانشمندان و رسانه جهانی در نزدیکی ژنو در روز چهارشنبه گفت: ” ما به مراتب بالایی از فهم طبیعت رسیده ایم. کشف ذره ای همسان با هیگز بوزون راه را برای مطالعات جزئی تر باز می کند که نیازمند ارقام بزرگتر است که ویژگی های این ذره جدید را اثبات می کند و می تواند دیگر راز های کیهان ما را آشکار سازد.”

دو مطالعه مستقل داده های تولید شده توسط کوبیدن ذرات پروتون به یکدیگر در شتاب دهنده بزرگ هاردون  cern تقاربی را تولید کرد که تقریباً با اطمینان وجود یک ذره جدید را اثبات می کرد.

هنوز واضح نیست که آیا این بوزون هیگز پیش بینی شده است که با جرم بخشیدن به دیگر اجسام کمک به مرتب ساختن نابسامانی به وجود آمده در انفجار بزرگ بود یا خیر.

برای برخی افراد هیچ شکی نبود که بوزون هیگز کشف شده است. جیم الخلیل، فیزیک دان و گوینده رادیو معروف از دانشگاه سوری گفت: ” این خوده هیگزه… اعلامیه CERN خیلی قاطع تر از آن چیزیست که اکثر ما انتظارش را داشتیم.

آقای هیگز که اکنون ۸۳ سال عمر دارد در دانشگاه ادینبورگ در میان ۶ نظریه پرداز بود که در اوایل دهه ۱۹۶۰ پیشنهاد وجود مکانیزمی را داد که توسط آن ماده در کیهان دارای جرم می شود. خود هیگز گفت که حتی اگر یک میدان نامرئی دلیل این پروسه بود این میدان می بایستی از ذرات درست شده باشد.

او و چندی دیگر در CERN برای مژده(که باعث شرمندگی بسیاری از دانشمندان شد) این خبر که برخی مفسران به دلیل نقش نظم دهنده اش در انفجار بزرگ “ذره خدا” نامیده بوده اند حضور داشتند. هیگز شکسته شده در مجلس همکاران محققش با چشمانی خیس گفت: ” این خیلی معرکه است که این اتفاق در زمان زندگی ام افتاده است.”

دانشمندان تائید نظریه هیگز را به عنوان شتاب دهنده ای بر تحقیقات مسئاله گنگ” ماده تاریک” که عقیده دارند که تمام جهان را پر کرده و احتمال وجود ابعاد چهارم و یا بیشتر و یا حتی جهان های موازی می بینند. این کشف ممکن است به حل اختلافات بین مدل این دانشمندان که جهان چگونه جهان به وسیله ذرات زیر اتمی کار می کند و نظریه جاذبه انیشتن کمک کند. 

انتهای یک دوره

هیگز به رویترز درباره موفقیت هزاران نفری که بر روی این کار عملی-تجربی زحمت کشیدند که در انتها آن چیزی که وی و دیگران با ریاضیات توصیف کرده بودند مورد تائید قرار گرفت گفت:” این خیلی راضی کننده است، برای من، شخصاً این صرفاً تائید کاریست که ۴۸ سال پیش انجام دادم.”

او در مورد سرعتی که آنها این شواهد را یافتند گفت: ” اصلا انتظارش را نداشتم که تا وقتی زنده ام این اتفاق بیافتد.”

وی در مورد اینکه امروزه فیزیک دانان از نظریه پایه ای برای توصیف آنچه که در مورد جهان می دانند استفاده می کنند تا کنون جهان از ۱۲ ذره بنیادین و ۴ نیرو تشکیل شده است گفت: برای فیزیک دانان به طریقی این انتهای دوره ایست که مدل استاندارد تا تکمیل می کند.”

شتاب دهنده بزرگ هاردون CERN بزرگترین و نیرومند ترین شتاب دهنده جهان است. دو باریکه پروتون در طول یک لوله حلقه ای ۲۷ کیلومتری که در زیر مرز سوئیس و فرانسه ساخته شده قبل از برخورد به هم در جهت های مخالف پرتاب می شوند.

رمبش ها که در مقیاس کوچک، لحظاتی پس از انفجار بزرگ را نشان می دهند سیگنال های واریزه هایی را بروز می دهند که توسط آشکارسازهای بزرگ و پیچیده ای جذب شده و با بانک های کامپیوتر بزرگی آزمایش می شوند. دو تیم مجزای سِرن به طور مستقل بر روی آن داده ها کار نمودند تا واگراییهای کوچک را که ممکن است وجود بوزون جدید، که یک گروه از ذرات که شامل فوتون که مرتبط با نور است، را لو دهد،شکار کنند. این گروه به احترام همکار هندی آلبرت آینشتین ساتیندرا ناث بوز به این نام نامیده شد.

هر دوی تیمها نشانه های قوی ذرۀ جدید را در اطراف ۱۲۵ تا ۱۲۶ گیگاالکترون ولت (GeV)- یک واحد برای جرم-انرژی- پیدا نمودند. این موضوع این ذره را ۱۳۰-۱۴۰ برابر یک پروتون سنگینتر می کند.

دانشمندان در مورد توصیف نظریه ای که ذرۀ هیگز را شبیه یک گروه عکسبردان مستقل می کند با هم بحث می کنند. هر چه “شهرت” ذرۀ عبوری بیشتر باشد، بوزونهای هیگز سر راه آنها می آیند و هر چه کم شهرت تر باشند کندتر می آیند و جرم آن را افشا می کند. اما ذره ای مانند یک فوتونِ نور مورد علاقۀ عکاسان نیست و از میان آنها به سادگی عبور می کند(یک فوتون جرم ندارد).

جو اینکاندلا در ارایۀ نتیجه ها در سرن دو قله در گراف بقایای برخورد آشکارسازها را نشان دادکه می گفت حضور ذرۀ اسرارآمیز تا آن موقع دیده نشده بود. به گفتۀ یکی از دانشمندان سرن “این چیزیست که ما مطمئن هستیم ذرۀ هیگز است”.

کمتر از یکی در میلیون

“این یک بوزون است” این چیزی بود که هیات امکانات علمی و فناوری بریتانیا در یک گفته در مورد نقشی که محققانش در دریافت “سیگنال سیگمای چشمگیر” برای وجود ذره ای که مدت طولانی در جستجوی آن بوده اند به آن اشاره کرد.

پنج سیگما استاندارد خوب قابل قبول برای دانشمندان است تا موافق وجود ذره باشند، اندازه گیری احتمال مقدار کمتر از یک در یک میلیون شانس رخ دادن در داده ها را نشان می دهد.

بنا به گفتۀ اولیور بوچمولر، یک فیزیکدان ارشد در یکی از تیمهای تحقیق به خبرگذاری رویترز”این حقیقت که هر دوی تیمهای ما به طور مستقل به نتیجۀ یکسانی دست یافتند خیلی قدرتمند است”.

“ما می دانیم آن یک بوزون جدید است. اما هنوز باید به طور قطعی ثابت کنیم که آن همان چیزیست که هیگز پیشبینی کرد”.

“اگر من یک مرد شرطبند بودم، شرط می بستم که آن ذرۀ هیگز است. اما ما هنوز به طور قطعی نمی توانیم آن را بگوییم. آن خیلی بیشتر یک اردک در حال دود کردن است شبیه هیگز که راه می رود و کواک کواک میکند. اما ما   می دانیم که قبل از اینکه بتوانیم بگوییم آن در واقع هیگز است باید آن مسئله را باز کنیم و به درون آن نگاه کنیم “.

الخلیل گفت نکته های گفته شدۀ محققها خیلی کامل بود: او گفت”علی رغم تمام حرفهای عامیانه در مورد سیگماها و کانالهای واپاشی، نتیجۀ نهایی چیزیست که سرن در واقع به عنوان بوزون هیگز کشف کرده است”. “به نظر من اگر آن شبیه هیگز باشد، شبیه هیگز بو دارد و دقیقاًٌ آنچیزیست که که ما از هیگز انتظار داریم، پس آن هیگز است”.

نظریۀ جهانی

نظریۀ هیگز بیان می کند چطور ذره ها با هم جمع می شوند تا ستاره ها، سیاره ها و خود حیات را شکل دهند. بدون بوزون هیگز، با اجرای نظریه جهان به صورت یک سوپ بدون شکل از ذره های پرتاب شده به اطراف با سرعت نور باقی می ماند.

این آخرین قسمت کشف نشدۀ مدل استاندارد است که ساختار اساسی جهان را توصیف می کند. این مدل برای فیزیکدانها مانند نظریۀ تکامل برای زیستشناسها می باشد.

آنچه که دانشمندان هنوز از آخرین یافته ها نمی دانند اینست که آیا ذره ای که آنها کشف کرده اند همان ذرۀ هیگزی که توسط مدل استاندارد دقیقاً توصیف می شود است؟ این می تواند یک طیف از ایده های بوزون هیگز باشد و یا یک ذرۀ زیر اتمی کاملاً جدید که می تواند یک تفکر دوباره در مورد ساختار اساسی ماده را ایجاب نماید.

دو امکان آخر، به زبان علمی، حتی هیجان برانگیزتر هستند.

مخاطبین مرتبط با فیزیکدانهای ذرات بنیادی، روزنامه نگارها، دانش آموزها و حتی سیاستمدارها در کنفرانسهایی در ژنو، لندن و در یک کنفرانس فیزیک مهم در ملبورن استرالیا شرکت نمودند تا گزارشها را بشنوند.

علی رغم هیجان، فیزیکدانها به این نکته اشاره نمودند که هنوز چیزهای زیادی برای یاد گرفتن وجود دارد: بنا به گفتۀ پیتر نایت از انستیتوی فیزیک بریتانیا “ما یک فصل را بسته ایم و فصل دیگری را باز نموده ایم.”

پاول نِرس مدیر آکادمی علوم آکادمی سلطنتی بریتانیا گفت: “این یک روز بزرگ برای دانش و دستاورد بشر است…امروز ما را یک گام به یک فهم کاملتر از خیلی چیزها که جهان از آن ساخته شده است نزدیکتر می گرداند.”

 

مستندات در باب صدق

آیات در مورد صدق در قرآن کریم:

سوره  نِسَاءْ {زنان} آیات ﴿۴۷﴾ و ﴿۸۷﴾ و﴿۹۲﴾ و ﴿۱۲۲﴾

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ آمِنُوا بِمَا نَزَّلْنَا مُصَدِّقًا لِمَا مَعَكُمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ نَطْمِسَ وُجُوهًا فَنَرُدَّهَا عَلَى أَدْبَارِهَا أَوْ نَلْعَنَهُمْ كَمَا لَعَنَّا أَصْحَابَ السَّبْتِ وَكَانَ أَمْرُ اللَّهِ مَفْعُولًا ﴿۴۷﴾

اى كسانى كه به شما كتاب داده شده است به آنچه فرو فرستاديم و تصديق‏ كننده همان چيزى است كه با شماست ايمان بياوريد پيش از آنكه چهره ‏هايى را محو كنيم و در نتيجه آنها را به قهقرا بازگردانيم يا همچنانكه اصحاب سبت را لعنت كرديم آنان را [نيز] لعنت كنيم و فرمان خدا همواره تحقق يافته است.

اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ لَيَجْمَعَنَّكُمْ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ لَا رَيْبَ فِيهِ وَمَنْ أَصْدَقُ مِنَ اللَّهِ حَدِيثًا ﴿۸۷﴾

خداوند معبودي جز او نيست، و به طور قطع همه شما را در روز رستاخيز كه شك در آن نمي‏باشد جمع مي‏كند، و كيست كه از خداوند راستگوتر باشد.

وَمَا كَانَ لِمُؤْمِنٍ أَنْ يَقْتُلَ مُؤْمِنًا إِلَّا خَطَأً وَمَنْ قَتَلَ مُؤْمِنًا خَطَأً فَتَحْرِيرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ وَدِيَةٌ مُسَلَّمَةٌ إِلَى أَهْلِهِ إِلَّا أَنْ يَصَّدَّقُوا فَإِنْ كَانَ مِنْ قَوْمٍ عَدُوٍّ لَكُمْ وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَتَحْرِيرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ وَإِنْ كَانَ مِنْ قَوْمٍ بَيْنَكُمْ وَبَيْنَهُمْ مِيثَاقٌ فَدِيَةٌ مُسَلَّمَةٌ إِلَى أَهْلِهِ وَتَحْرِيرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ فَمَنْ لَمْ يَجِدْ فَصِيَامُ شَهْرَيْنِ مُتَتَابِعَيْنِ تَوْبَةً مِنَ اللَّهِ وَكَانَ اللَّهُ عَلِيمًا حَكِيمًا ﴿۹۲﴾

و هيچ مؤمنى را نسزد كه مؤمنى را جز به اشتباه بكشد و هر كس مؤمنى را به اشتباه كشت بايد بنده مؤمنى را آزاد و به خانواده او خونبها پرداخت كند مگر اينكه آنان گذشت كنند و اگر [مقتول] از گروهى است كه دشمنان شمايند و [خود] وى مؤمن است [قاتل] بايد بنده مؤمنى را آزاد كند [و پرداخت‏ خونبها لازم نيست] و اگر [مقتول] از گروهى است كه ميان شما و ميان آنان پيمانى است بايد به خانواده وى خونبها پرداخت نمايد و بنده مؤمنى را آزاد كند و هر كس [بنده] نيافت بايد دو ماه پياپى به عنوان توبه‏ اى از جانب خدا روزه بدارد و خدا همواره داناى سنجيده‏ كار است.

 

وَالَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ سَنُدْخِلُهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا أَبَدًا وَعْدَ اللَّهِ حَقًّا وَمَنْ أَصْدَقُ مِنَ اللَّهِ قِيلًا ﴿۱۲۲﴾

و كساني كه ايمان آورده‏ اند و عمل صالح انجام داده‏ اند بزودي آنها را در باغهائي از بهشت وارد مي‏كنيم كه نهرها از زير درختان آن جاري است، جاودانه در آن خواهند ماند، خدا وعده حق به شما ميدهد و كيست كه در گفتار و وعده‏ هايش از خدا صادقتر باشد؟!

 

سوره فَاطِرْ {شکافنده}  آیه ﴿۳۱﴾

وَالَّذِي أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ مِنَ الْكِتَابِ هُوَ الْحَقُّ مُصَدِّقًا لِمَا بَيْنَ يَدَيْهِ إِنَّ اللَّهَ بِعِبَادِهِ لَخَبِيرٌ بَصِيرٌ ﴿۳۱﴾

آنچه از كتاب به تو وحي كرديم حق است، و هماهنگ با كتب پيش ‍ از آن، خداوند نسبت به بندگانش خبير و بيناست.

 

سوره مَرْیَمْ {مادر حضرت عیسی} آیه ﴿۴۱﴾ و ﴿۵۰﴾

وَاذْكُرْ فِي الْكِتَابِ إِبْرَاهِيمَ إِنَّهُ كَانَ صِدِّيقًا نَبِيًّا ﴿۴۱﴾

و در اين كتاب به ياد ابراهيم پرداز زيرا او پيامبرى بسيار راستگوى بود.

وَوَهَبْنَا لَهُمْ مِنْ رَحْمَتِنَا وَجَعَلْنَا لَهُمْ لِسَانَ صِدْقٍ عَلِيًّا ﴿۵۰﴾

و از رحمت خود به آنها ارزاني داشتيم و براي آنها نام نيك و مقام مقبول و برجسته (در ميان همه امتها) قرار داديم.

 

سوره مَائِدَهْ {سفره وخوان غذا}  آیات ﴿۴۶﴾ و ﴿۴۸﴾ و ﴿۱۱۳﴾ و ﴿۱۱۹﴾

وَقَفَّيْنَا عَلَى آثَارِهِمْ بِعِيسَى ابْنِ مَرْيَمَ مُصَدِّقًا لِمَا بَيْنَ يَدَيْهِ مِنَ التَّوْرَاةِ وَآتَيْنَاهُ الْإِنْجِيلَ فِيهِ هُدًى وَنُورٌ وَمُصَدِّقًا لِمَا بَيْنَ يَدَيْهِ مِنَ التَّوْرَاةِ وَهُدًى وَمَوْعِظَةً لِلْمُتَّقِينَ ﴿۴۶﴾

و عيسى پسر مريم را به دنبال آنان [=پيامبران ديگر] درآورديم در حالى كه تورات را كه پيش از او بود تصديق داشت و به او انجيل را عطا كرديم كه در آن هدايت و نورى است و تصديق‏ كننده تورات قبل از آن است و براى پرهيزگاران رهنمود و اندرزى است.

وَأَنْزَلْنَا إِلَيْكَ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ مُصَدِّقًا لِمَا بَيْنَ يَدَيْهِ مِنَ الْكِتَابِ وَمُهَيْمِنًا عَلَيْهِ فَاحْكُمْ بَيْنَهُمْ بِمَا أَنْزَلَ اللَّهُ وَلَا تَتَّبِعْ أَهْوَاءَهُمْ عَمَّا جَاءَكَ مِنَ الْحَقِّ لِكُلٍّ جَعَلْنَا مِنْكُمْ شِرْعَةً وَمِنْهَاجًا وَلَوْ شَاءَ اللَّهُ لَجَعَلَكُمْ أُمَّةً وَاحِدَةً وَلَكِنْ لِيَبْلُوَكُمْ فِي مَا آتَاكُمْ فَاسْتَبِقُوا الْخَيْرَاتِ إِلَى اللَّهِ مَرْجِعُكُمْ جَمِيعًا فَيُنَبِّئُكُمْ بِمَا كُنْتُمْ فِيهِ تَخْتَلِفُونَ ﴿۴۸﴾

و ما اين كتاب [=قرآن] را به حق به سوى تو فرو فرستاديم در حالى كه تصديق‏ كننده كتابهاى پيشين و حاكم بر آنهاست پس ميان آنان بر وفق آنچه خدا نازل كرده حكم كن و از هواهايشان [با دور شدن] از حقى كه به سوى تو آمده پيروى مكن براى هر يك از شما [امتها] شريعت و راه روشنى قرار داده‏ ايم و اگر خدا مى‏ خواست‏ شما را يك امت قرار مى‏ داد ولى [خواست] تا شما را در آنچه به شما داده است بيازمايد پس در كارهاى نيك بر يكديگر سبقت گيريد بازگشت [همه] شما به سوى خداست آنگاه در باره آنچه در آن اختلاف میکرديد آگاهتان خواهد كرد.

 قَالُوا نُرِيدُ أَنْ نَأْكُلَ مِنْهَا وَتَطْمَئِنَّ قُلُوبُنَا وَنَعْلَمَ أَنْ قَدْ صَدَقْتَنَا وَنَكُونَ عَلَيْهَا مِنَ الشَّاهِدِينَ ﴿۱۱۳﴾

گفتند (ما نظر سوئي نداريم) ميخواهيم از آن بخوريم و دلهاي ما (به رسالت تو) مطمئن گردد و بدانيم به ما راست گفته‏ اي و بر آن گواه باشيم.

 

قَالَ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ اللَّهُمَّ رَبَّنَا أَنْزِلْ عَلَيْنَا مَائِدَةً مِنَ السَّمَاءِ تَكُونُ لَنَا عِيدًا لِأَوَّلِنَا وَآخِرِنَا وَآيَةً مِنْكَ وَارْزُقْنَا وَأَنْتَ خَيْرُ الرَّازِقِينَ ﴿۱۱۴﴾

عيسي عرض كرد: خداوندا، پروردگارا! مائده‏ اي از آسمان بر ما بفرست تا عيدي. براي اول و آخر ما باشد و نشانه‏ اي از تو، و به ما روزي ده، تو بهترين روزي دهندگاني.

 

قَالَ اللَّهُ هَذَا يَوْمُ يَنْفَعُ الصَّادِقِينَ صِدْقُهُمْ لَهُمْ جَنَّاتٌ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا أَبَدًا رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ ذَلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ ﴿۱۱۹﴾

خدا فرمود اين روزى است كه راستگويان را راستي‏شان سود بخشد براى آنان باغهايى است كه از زير [درختان] آن نهرها روان است هميشه در آن جاودانند خدا از آنان خشنود است و آنان [نيز] از او خشنودند اين است رستگارى بزرگ.

 

سوره تَوْبَهْ {بازگشت} آیات ﴿۴۳﴾ و ﴿۱۱۹﴾

عَفَا اللَّهُ عَنْكَ لِمَ أَذِنْتَ لَهُمْ حَتَّى يَتَبَيَّنَ لَكَ الَّذِينَ صَدَقُوا وَتَعْلَمَ الْكَاذِبِينَ ﴿۴۳﴾

خدايت ببخشايد چرا پيش از آنكه [حال] راستگويان بر تو روشن شود و دروغگويان را بازشناسى به آنان اجازه دادى.

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَكُونُوا مَعَ الصَّادِقِينَ ﴿۱۱۹﴾

اى كسانى كه ايمان آورده‏ ايد از خدا پروا كنيد و با راستان باشيد.

 

سوره إِسْرَاءْ {حرکت شبانه}  آیه ﴿۸۰﴾

وَقُلْ رَبِّ أَدْخِلْنِي مُدْخَلَ صِدْقٍ وَأَخْرِجْنِي مُخْرَجَ صِدْقٍ وَاجْعَلْ لِي مِنْ لَدُنْكَ سُلْطَانًا نَصِيرًا ﴿۸۰﴾

و بگو پروردگارا مرا [در هر كارى] به طرز درست داخل كن و به طرز درست‏ خارج ساز و از جانب خود براى من تسلطى يارى‏ بخش قرار ده.

وَقُلْ جَاءَ الْحَقُّ وَزَهَقَ الْبَاطِلُ إِنَّ الْبَاطِلَ كَانَ زَهُوقًا ﴿۸۱﴾

و بگو حق فرا رسيد و باطل مضمحل و نابود شد و (اصولا) باطل نابود شدني است!

وَنُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ مَا هُوَ شِفَاءٌ وَرَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنِينَ وَلَا يَزِيدُ الظَّالِمِينَ إِلَّا خَسَارًا ﴿۸۲﴾

قرآن را نازل ميكنيم كه شفا و رحمت براي مؤ منان است و ستمگران را جز خسران (و زيان) نمي‏افزايد.

 

سوره البَقَرَةْ {گاوماده} آیات ﴿۴۱﴾ و ﴿۸۹﴾ و ﴿۹۱﴾ و ﴿۹۷﴾ و ﴿۱۰۱﴾ و ﴿۱۷۷﴾

وَآمِنُوا بِمَا أَنْزَلْتُ مُصَدِّقًا لِمَا مَعَكُمْ وَلَا تَكُونُوا أَوَّلَ كَافِرٍ بِهِ وَلَا تَشْتَرُوا بِآيَاتِي ثَمَنًا قَلِيلًا وَإِيَّايَ فَاتَّقُونِ ﴿۴۱﴾

و بدانچه نازل كرده‏ ام كه مؤيد همان چيزى است كه با شماست ايمان آريد و نخستين منكر آن نباشيد و آيات مرا به بهايى ناچيز نفروشيد و تنها از من پروا كنيد.

وَلَمَّا جَاءَهُمْ كِتَابٌ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ مُصَدِّقٌ لِمَا مَعَهُمْ وَكَانُوا مِنْ قَبْلُ يَسْتَفْتِحُونَ عَلَى الَّذِينَ كَفَرُوا فَلَمَّا جَاءَهُمْ مَا عَرَفُوا كَفَرُوا بِهِ فَلَعْنَةُ اللَّهِ عَلَى الْكَافِرِينَ ﴿۸۹﴾

و هنگامى كه از جانب خداوند كتابى كه مؤيد آنچه نزد آنان است برايشان آمد و از ديرباز [در انتظارش] بر كسانى كه كافر شده بودند پيروزى مى ‏جستند ولى همين كه آنچه [كه اوصافش] را مى ‏شناختند برايشان آمد انكارش كردند پس لعنت‏ خدا بر كافران باد.

وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ آمِنُوا بِمَا أَنْزَلَ اللَّهُ قَالُوا نُؤْمِنُ بِمَا أُنْزِلَ عَلَيْنَا وَيَكْفُرُونَ بِمَا وَرَاءَهُ وَهُوَ الْحَقُّ مُصَدِّقًا لِمَا مَعَهُمْ قُلْ فَلِمَ تَقْتُلُونَ أَنْبِيَاءَ اللَّهِ مِنْ قَبْلُ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ ﴿۹۱﴾

و چون به آنان گفته شود به آنچه خدا نازل كرده ايمان آوريد مى‏ گويند ما به آنچه بر [پيامبر] خودمان نازل شده ايمان مى ‏آوريم و غير آن را با آنكه [كاملا] حق و مؤيد همان چيزى است كه با آنان است انكار مى كنند بگو اگر مؤمن بوديد پس چرا پيش از اين پيامبران خدا را مى ‏كشتيد.

قُلْ مَنْ كَانَ عَدُوًّا لِجِبْرِيلَ فَإِنَّهُ نَزَّلَهُ عَلَى قَلْبِكَ بِإِذْنِ اللَّهِ مُصَدِّقًا لِمَا بَيْنَ يَدَيْهِ وَهُدًى وَبُشْرَى لِلْمُؤْمِنِينَ ﴿۹۷﴾

بگو كسى كه دشمن جبرئيل است [در واقع دشمن خداست] چرا كه او به فرمان خدا قرآن را بر قلبت نازل كرده است در حالى كه مؤيد [كتابهاى آسمانى] پيش از آن و هدايت و بشارتى براى مؤمنان است.

وَلَمَّا جَاءَهُمْ رَسُولٌ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ مُصَدِّقٌ لِمَا مَعَهُمْ نَبَذَ فَرِيقٌ مِنَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ كِتَابَ اللَّهِ وَرَاءَ ظُهُورِهِمْ كَأَنَّهُمْ لَا يَعْلَمُونَ ﴿۱۰۱﴾

و آنگاه كه فرستاده‏ اى از جانب خداوند برايشان آمد كه آنچه را با آنان بود تصديق مى‏ داشت گروهى از اهل كتاب كتاب خدا را پشت‏ سر افكندند چنانكه گويى [از آن هيچ] نمى‏ دانند.

لَيْسَ الْبِرَّ أَنْ تُوَلُّوا وُجُوهَكُمْ قِبَلَ الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ وَلَكِنَّ الْبِرَّ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَالْمَلَائِكَةِ وَالْكِتَابِ وَالنَّبِيِّينَ وَآتَى الْمَالَ عَلَى حُبِّهِ ذَوِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينَ وَابْنَ السَّبِيلِ وَالسَّائِلِينَ وَفِي الرِّقَابِ وَأَقَامَ الصَّلَاةَ وَآتَى الزَّكَاةَ وَالْمُوفُونَ بِعَهْدِهِمْ إِذَا عَاهَدُوا وَالصَّابِرِينَ فِي الْبَأْسَاءِ وَالضَّرَّاءِ وَحِينَ الْبَأْسِ أُولَئِكَ الَّذِينَ صَدَقُوا وَأُولَئِكَ هُمُ الْمُتَّقُونَ ﴿۱۷۷﴾

نيكوكارى آن نيست كه روى خود را به سوى مشرق و [يا] مغرب بگردانيد بلكه نيكى آن است كه كسى به خدا و روز بازپسين و فرشتگان و كتاب [آسمانى] و پيامبران ايمان آورد و مال [خود] را با وجود دوست داشتنش به خويشاوندان و يتيمان و بينوايان و در راه‏ماندگان و گدايان و در [راه آزاد كردن] بندگان بدهد و نماز را برپاى دارد و زكات را بدهد و آنان كه چون عهد بندند به عهد خود وفادارانند و در سختى و زيان و به هنگام جنگ شكيبايانند آنانند كسانى كه راست گفته‏ اند و آنان همان پرهيزگارانند.

 

سوره حَشْرْ {بیرون آمدن} آیه ﴿۸﴾

لِلْفُقَرَاءِ الْمُهَاجِرِينَ الَّذِينَ أُخْرِجُوا مِنْ دِيَارِهِمْ وَأَمْوَالِهِمْ يَبْتَغُونَ فَضْلًا مِنَ اللَّهِ وَرِضْوَانًا وَيَنْصُرُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ أُولَئِكَ هُمُ الصَّادِقُونَ ﴿۸﴾

{اين غنايم نخست} اختصاص به بينوايان مهاجرى دارد كه از ديارشان و اموالشان رانده شدند خواستار فضل خدا و خشنودى [او] مى‏ باشند و خدا و پيامبرش را يارى مى كنند اينان همان مردم درست كردارند.

 

سوره حُجُرَاتْ {حجره ها واتاق ها}  آیه ﴿۱۵﴾

إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ ثُمَّ لَمْ يَرْتَابُوا وَجَاهَدُوا بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنْفُسِهِمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ أُولَئِكَ هُمُ الصَّادِقُونَ ﴿۱۵﴾

در حقيقت مؤمنان كسانى‏ اند كه به خدا و پيامبر او گرويده و [ديگر] شك نياورده و با مال و جانشان در راه خدا جهاد كرده‏ اند اينانند كه راستكردارند.

 

سوره نَمْلْ {مورچه} آیه ﴿۲۷﴾

قَالَ سَنَنْظُرُ أَصَدَقْتَ أَمْ كُنْتَ مِنَ الْكَاذِبِينَ ﴿۲۷﴾

گفت‏ خواهيم ديد آيا راست گفته‏ اى يا از دروغگويان بوده‏ اى.

سوره أَحْقَافْ {نام سرزمین قوم عاد در نزدیکی یمن} آیه ﴿۱۲﴾ و ﴿۱۶﴾ و ﴿۳۰﴾

وَمِنْ قَبْلِهِ كِتَابُ مُوسَى إِمَامًا وَرَحْمَةً وَهَذَا كِتَابٌ مُصَدِّقٌ لِسَانًا عَرَبِيًّا لِيُنْذِرَ الَّذِينَ ظَلَمُوا وَبُشْرَى لِلْمُحْسِنِينَ ﴿۱۲﴾

و [حال آنكه] پيش از آن كتاب موسى راهبر و [مايه] رحمتى بود و اين [قرآن] كتابى است به زبان عربى كه تصديق‏ كننده [آن] است تا كسانى را كه ستم كرده‏ اند هشدار دهد و براى نيكوكاران مژده‏ اى باشد.

أُولَئِكَ الَّذِينَ نَتَقَبَّلُ عَنْهُمْ أَحْسَنَ مَا عَمِلُوا وَنَتَجَاوَزُ عَنْ سَيِّئَاتِهِمْ فِي أَصْحَابِ الْجَنَّةِ وَعْدَ الصِّدْقِ الَّذِي كَانُوا يُوعَدُونَ ﴿۱۶﴾

اينانند كسانى كه بهترين آنچه را انجام داده‏ اند از ايشان خواهيم پذيرفت و از بديهايشان درخواهيم گذشت در [زمره] بهشتيانند [همان] وعده راستى كه بدانان وعده داده مى ‏شده است.

قَالُوا يَا قَوْمَنَا إِنَّا سَمِعْنَا كِتَابًا أُنْزِلَ مِنْ بَعْدِ مُوسَى مُصَدِّقًا لِمَا بَيْنَ يَدَيْهِ يَهْدِي إِلَى الْحَقِّ وَإِلَى طَرِيقٍ مُسْتَقِيمٍ ﴿۳۰﴾

گفتند اى قوم ما ما كتابى را شنيديم كه بعد از موسى نازل شده [و] تصديق‏ كننده [كتابهاى] پيش از خود است و به سوى حق و به سوى راهى راست راهبرى مى ‏كند.

 

سوره یُوسُفْ { نام یکی از پیامبران } آیه ﴿۲۶﴾ و ﴿۸۸﴾

قَالَ هِيَ رَاوَدَتْنِي عَنْ نَفْسِي وَشَهِدَ شَاهِدٌ مِنْ أَهْلِهَا إِنْ كَانَ قَمِيصُهُ قُدَّ مِنْ قُبُلٍ فَصَدَقَتْ وَهُوَ مِنَ الْكَاذِبِينَ ﴿۲۶﴾

( یوسف] گفت او از من كام خواست و شاهدى از خانواده آن زن شهادت داد اگر پيراهن او از جلو چاك خورده زن راست گفته و او از دروغگويان است .

وَإِنْ كَانَ قَمِيصُهُ قُدَّ مِنْ دُبُرٍ فَكَذَبَتْ وَهُوَ مِنَ الصَّادِقِينَ ﴿۲۷﴾

و اگر پيراهن او از پشت دريده شده زن دروغ گفته و او از راستگويان است .

فَلَمَّا رَأَى قَمِيصَهُ قُدَّ مِنْ دُبُرٍ قَالَ إِنَّهُ مِنْ كَيْدِكُنَّ إِنَّ كَيْدَكُنَّ عَظِيمٌ ﴿۲۸﴾

پس چون [شوهرش] ديد پيراهن او از پشت چاك خورده است گفت بي‏شك اين از نيرنگ شما [زنان] است كه نيرنگ شما [زنان] بزرگ است.

فَلَمَّا دَخَلُوا عَلَيْهِ قَالُوا يَا أَيُّهَا الْعَزِيزُ مَسَّنَا وَأَهْلَنَا الضُّرُّ وَجِئْنَا بِبِضَاعَةٍ مُزْجَاةٍ فَأَوْفِ لَنَا الْكَيْلَ وَتَصَدَّقْ عَلَيْنَا إِنَّ اللَّهَ يَجْزِي الْمُتَصَدِّقِينَ ﴿۸۸﴾

پس چون [برادران] بر او وارد شدند گفتند اى عزيز به ما و خانواده ما آسيب رسيده است و سرمايه‏ اى ناچيز آورده‏ ايم بنابراين پيمانه ما را تمام بده و بر ما تصدق كن كه خدا صدقه‏ دهندگان را پاداش مى‏ دهد.

سوره الزُمَرْ {جمع زمره:گروه ها ودسته ها} آیات ﴿۳۲﴾ و ﴿۳۳﴾ و ﴿۷۴﴾

فَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ كَذَبَ عَلَى اللَّهِ وَكَذَّبَ بِالصِّدْقِ إِذْ جَاءَهُ أَلَيْسَ فِي جَهَنَّمَ مَثْوًى لِلْكَافِرِينَ ﴿۳۲﴾

پس كيست ‏ستمگرتر از آن كس كه بر خدا دروغ بست و [سخن] راست را چون به سوى او آمد دروغ پنداشت آيا جاى كافران در جهنم نيست .

وَالَّذِي جَاءَ بِالصِّدْقِ وَصَدَّقَ بِهِ أُولَئِكَ هُمُ الْمُتَّقُونَ ﴿۳۳﴾

و آن كس كه راستى آورد و آن را باور نمود آنانند كه خود پرهيزگارانند.

وَقَالُوا الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي صَدَقَنَا وَعْدَهُ وَأَوْرَثَنَا الْأَرْضَ نَتَبَوَّأُ مِنَ الْجَنَّةِ حَيْثُ نَشَاءُ فَنِعْمَ أَجْرُ الْعَامِلِينَ ﴿۷۴﴾

آنها مي‏گويند: حمد و ستايش مخصوص خداوندي است كه به وعده خويش درباره ما وفا كرد و زمين (بهشت) را ميراث ما قرار داد كه هر جا را بخواهيم منزلگاه خود قرار دهيم، چه خوب است پاداش عمل كنندگان.

 

سوره أَحْزَابْ {حزب ها وگروه ها}  آیات ﴿۸﴾ و ﴿۲۲﴾ و ﴿۲۳﴾ و ﴿۲۴﴾ و ﴿۳۵﴾

لِيَسْأَلَ الصَّادِقِينَ عَنْ صِدْقِهِمْ وَأَعَدَّ لِلْكَافِرِينَ عَذَابًا أَلِيمًا ﴿۸﴾

تا راستان را از صدقشان باز پرسد و براى كافران عذابى دردناك آماده كرده است.

وَلَمَّا رَأَى الْمُؤْمِنُونَ الْأَحْزَابَ قَالُوا هَذَا مَا وَعَدَنَا اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَصَدَقَ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَمَا زَادَهُمْ إِلَّا إِيمَانًا وَتَسْلِيمًا ﴿۲۲﴾

و چون مؤمنان دسته ‏هاى دشمن را ديدند گفتند اين همان است كه خدا و فرستاده‏ اش به ما وعده دادند و خدا و فرستاده‏ اش راست گفتند و جز بر ايمان و فرمانبردارى آنان نيفزود.

مِنَ الْمُؤْمِنِينَ رِجَالٌ صَدَقُوا مَا عَاهَدُوا اللَّهَ عَلَيْهِ فَمِنْهُمْ مَنْ قَضَى نَحْبَهُ وَمِنْهُمْ مَنْ يَنْتَظِرُ وَمَا بَدَّلُوا تَبْدِيلًا ﴿۲۳﴾

از ميان مؤمنان مردانى‏ اند كه به آنچه با خدا عهد بستند صادقانه وفا كردند برخى از آنان به شهادت رسيدند و برخى از آنها در [همين] انتظارند و [هرگز عقيده خود را] تبديل نكردند .

لِيَجْزِيَ اللَّهُ الصَّادِقِينَ بِصِدْقِهِمْ وَيُعَذِّبَ الْمُنَافِقِينَ إِنْ شَاءَ أَوْ يَتُوبَ عَلَيْهِمْ إِنَّ اللَّهَ كَانَ غَفُورًا رَحِيمًا ﴿۲۴﴾

تا خدا راستگويان را به [پاداش] راستي‏شان پاداش دهد و منافقان را اگر بخواهد عذاب كند يا بر ايشان ببخشايد كه خدا همواره آمرزنده مهربان است.

إِنَّ الْمُسْلِمِينَ وَالْمُسْلِمَاتِ وَالْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ وَالْقَانِتِينَ وَالْقَانِتَاتِ وَالصَّادِقِينَ وَالصَّادِقَاتِ وَالصَّابِرِينَ وَالصَّابِرَاتِ وَالْخَاشِعِينَ وَالْخَاشِعَاتِ وَالْمُتَصَدِّقِينَ وَالْمُتَصَدِّقَاتِ وَالصَّائِمِينَ وَالصَّائِمَاتِ وَالْحَافِظِينَ فُرُوجَهُمْ وَالْحَافِظَاتِ وَالذَّاكِرِينَ اللَّهَ كَثِيرًا وَالذَّاكِرَاتِ أَعَدَّ اللَّهُ لَهُمْ مَغْفِرَةً وَأَجْرًا عَظِيمًا ﴿۳۵﴾

مردان و زنان مسلمان و مردان و زنان با ايمان و مردان و زنان عبادت‏پيشه و مردان و زنان راستگو و مردان و زنان شكيبا و مردان و زنان فروتن و مردان و زنان صدقه‏ دهنده و مردان و زنان روزه‏ دار و مردان و زنان پاكدامن و مردان و زنانى كه خدا را فراوان ياد مى كنند خدا براى [همه] آنان آمرزشى و پاداشى بزرگ فراهم ساخته است.

وَمَا كَانَ لِمُؤْمِنٍ وَلَا مُؤْمِنَةٍ إِذَا قَضَى اللَّهُ وَرَسُولُهُ أَمْرًا أَنْ يَكُونَ لَهُمُ الْخِيَرَةُ مِنْ أَمْرِهِمْ وَمَنْ يَعْصِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَقَدْ ضَلَّ ضَلَالًا مُبِينًا ﴿۳۶﴾

و هيچ مرد و زن مؤمنى را نرسد كه چون خدا و فرستاده‏ اش به كارى فرمان دهند براى آنان در كارشان اختيارى باشد و هر كس خدا و فرستاده‏ اش را نافرمانى كند قطعا دچار گمراهى آشكارى گرديده است.

 

سوره آلْ عِمْرَانْ {خانواده پدر حضرت مریم} آیات ﴿۳﴾ و ﴿۳۹﴾ و﴿۵۰﴾ و ﴿۸۱﴾ و ﴿۹۵﴾ و ﴿۱۵۲﴾

نَزَّلَ عَلَيْكَ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ مُصَدِّقًا لِمَا بَيْنَ يَدَيْهِ وَأَنْزَلَ التَّوْرَاةَ وَالْإِنْجِيلَ ﴿۳﴾

اين كتاب را در حالى كه مؤيد آنچه [از كتابهاى آسمانى] پيش از خود مى‏ باشد به حق [و به تدريج] بر تو نازل كرد و تورات و انجيل را.

فَنَادَتْهُ الْمَلَائِكَةُ وَهُوَ قَائِمٌ يُصَلِّي فِي الْمِحْرَابِ أَنَّ اللَّهَ يُبَشِّرُكَ بِيَحْيَى مُصَدِّقًا بِكَلِمَةٍ مِنَ اللَّهِ وَسَيِّدًا وَحَصُورًا وَنَبِيًّا مِنَ الصَّالِحِينَ ﴿۳۹﴾

پس در حالى كه وى ايستاده [و] در محراب [خود] دعا میکرد فرشتگان او را ندا دردادند كه خداوند تو را به [ولادت] يحيى كه تصديق كننده [حقانيت] كلمة الله [=عيسى] است و بزرگوار و خويشتندار [=پرهيزنده از آنان] و پيامبرى از شايستگان است مژده مى‏ دهد.

وَمُصَدِّقًا لِمَا بَيْنَ يَدَيَّ مِنَ التَّوْرَاةِ وَلِأُحِلَّ لَكُمْ بَعْضَ الَّذِي حُرِّمَ عَلَيْكُمْ وَجِئْتُكُمْ بِآيَةٍ مِنْ رَبِّكُمْ فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطِيعُونِ ﴿۵۰﴾

و [مى‏ گويد آمده‏ ام تا] تورات را كه پيش از من [نازل شده] است تصديق كننده باشم و تا پاره‏ اى از آنچه را كه بر شما حرام گرديده براى شما حلال كنم و از جانب پروردگارتان براى شما نشانه‏ اى آورده‏ ام پس از خدا پروا داريد و مرا اطاعت كنيد.

وَإِذْ أَخَذَ اللَّهُ مِيثَاقَ النَّبِيِّينَ لَمَا آتَيْتُكُمْ مِنْ كِتَابٍ وَحِكْمَةٍ ثُمَّ جَاءَكُمْ رَسُولٌ مُصَدِّقٌ لِمَا مَعَكُمْ لَتُؤْمِنُنَّ بِهِ وَلَتَنْصُرُنَّهُ قَالَ أَأَقْرَرْتُمْ وَأَخَذْتُمْ عَلَى ذَلِكُمْ إِصْرِي قَالُوا أَقْرَرْنَا قَالَ فَاشْهَدُوا وَأَنَا مَعَكُمْ مِنَ الشَّاهِدِينَ ﴿۸۱﴾

و [ياد كن] هنگامى را كه خداوند از پيامبران پيمان گرفت كه هر گاه به شما كتاب و حكمتى دادم سپس شما را فرستاده‏ اى آمد كه آنچه را با شماست تصديق كرد البته به او ايمان بياوريد و حتما ياريش كنيد آنگاه فرمود آيا اقرار كرديد و در اين باره پيمانم را پذيرفتيد گفتند آرى اقرار كرديم فرمود پس گواه باشيد و من با شما از گواهانم.

قُلْ صَدَقَ اللَّهُ فَاتَّبِعُوا مِلَّةَ إِبْرَاهِيمَ حَنِيفًا وَمَا كَانَ مِنَ الْمُشْرِكِينَ ﴿۹۵﴾

بگو خدا راست گفت پس از آيين ابراهيم كه حق‏گرا بود و از مشركان نبود پيروى كنيد.

وَلَقَدْ صَدَقَكُمُ اللَّهُ وَعْدَهُ إِذْ تَحُسُّونَهُمْ بِإِذْنِهِ حَتَّى إِذَا فَشِلْتُمْ وَتَنَازَعْتُمْ فِي الْأَمْرِ وَعَصَيْتُمْ مِنْ بَعْدِ مَا أَرَاكُمْ مَا تُحِبُّونَ مِنْكُمْ مَنْ يُرِيدُ الدُّنْيَا وَمِنْكُمْ مَنْ يُرِيدُ الْآخِرَةَ ثُمَّ صَرَفَكُمْ عَنْهُمْ لِيَبْتَلِيَكُمْ وَلَقَدْ عَفَا عَنْكُمْ وَاللَّهُ ذُو فَضْلٍ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ ﴿۱۵۲﴾

خداوند وعده خود را به شما (درباره پيروزي بر دشمن در احد) راست گفت، در آن هنگام (در آغاز جنگ احد) دشمنان را به فرمان او به قتل مي‏رسانديد (و اين پيروزي ادامه داشت) تا اينكه سست شديد و (بر سر رها كردن سنگرها) و در كار خود به نزاع پرداختيد، و بعد از آن كه آنچه را دوست مي‏داشتيد (از غلبه بر دشمن) به شما نشان داد نافرماني كرديد، بعضي از شما خواهان دنيا بودند و بعضي خواهان آخرت، سپس خداوند شما را از آنان منصرف ساخت؛ (و پيروزي شما به شكست انجاميد) تا شما را آزمايش ‍ كند و او شما را بخشيد و خداوند نسبت به مؤ منان فضل و بخشش دارد.

سوره قِیَامَةْ {برخاستن} آیه ﴿۳۱﴾

فَلَا صَدَّقَ وَلَا صَلَّى ﴿۳۱﴾

او هرگز ايمان نياورد و نماز نخواند .

سوره قَمَرْ {ماه} آیه ﴿۵۵﴾

إِنَّ الْمُتَّقِينَ فِي جَنَّاتٍ وَنَهَرٍ ﴿۵۴﴾

پرهيزگاران در باغها و نهرهاي بهشتي جاي دارند.

فِي مَقْعَدِ صِدْقٍ عِنْدَ مَلِيكٍ مُقْتَدِرٍ ﴿۵۵﴾

در جايگاه صدق نزد خداوند مالك مقتدر.

سوره اَلْفَتْحْ {پیروزی} آیه ﴿۲۷﴾

لَقَدْ صَدَقَ اللَّهُ رَسُولَهُ الرُّؤْيَا بِالْحَقِّ لَتَدْخُلُنَّ الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ إِنْ شَاءَ اللَّهُ آمِنِينَ مُحَلِّقِينَ رُءُوسَكُمْ وَمُقَصِّرِينَ لَا تَخَافُونَ فَعَلِمَ مَا لَمْ تَعْلَمُوا فَجَعَلَ مِنْ دُونِ ذَلِكَ فَتْحًا قَرِيبًا ﴿۲۷﴾

خداوند آنچه را به پيامبرش در عالم خواب نشان داد راست بود، به طور قطع همه شما به خواست خدا وارد مسجدالحرام مي‏شويد در نهايت امنيت، و در حالي كه سرهاي خود را تراشيده، يا ناخنهاي خود را كوتاه كرده، و از هيچكس ترس و وحشتي نداريد، ولي خداوند چيزهائي مي‏دانست كه شما نمي‏دانستيد (و در اين تاخير حكمتي بود) و قبل از آن فتح نزديكي (براي شما) قرار داد.

سوره سَبَأْ {نام سرزمینی} آیه ﴿۲۰﴾

وَلَقَدْ صَدَّقَ عَلَيْهِمْ إِبْلِيسُ ظَنَّهُ فَاتَّبَعُوهُ إِلَّا فَرِيقًا مِنَ الْمُؤْمِنِينَ ﴿۲۰﴾

(آري) به يقين ابليس گمان خود را درباره آنها محقق يافت كه همگي از او پيروي كردند جز گروه اندكي از مومنان!

وَمَا كَانَ لَهُ عَلَيْهِمْ مِنْ سُلْطَانٍ إِلَّا لِنَعْلَمَ مَنْ يُؤْمِنُ بِالْآخِرَةِ مِمَّنْ هُوَ مِنْهَا فِي شَكٍّ وَرَبُّكَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ حَفِيظٌ ﴿۲۱﴾

او سلطه بر آنها نداشت (و آنها را بر پيروي خود مجبور نساخت) و هدف از آزادي شيطان در وسوسه‏ هايش اين بود كه مومنان به آخرت از آنها كه در شك هستند شناخته شوند و پروردگار تو حافظ و نگاهبان همه چيز است.

سوره شُعَراءْ {شاعران} آیه ﴿۸۴﴾

وَاجْعَلْ لِي لِسَانَ صِدْقٍ فِي الْآخِرِينَ ﴿۸۴﴾

و براي من در ميان امتهاي آينده زبان صدق (و ذكر خير) قرار ده.

وَاجْعَلْنِي مِنْ وَرَثَةِ جَنَّةِ النَّعِيمِ ﴿۸۵﴾

و مرا از وارثان بهشت پر نعمت گردان.

وَاغْفِرْ لِأَبِي إِنَّهُ كَانَ مِنَ الضَّالِّينَ ﴿۸۶﴾

و پدرم (عمويم) را بيامرز كه او از گمراهان بود.

 

سوره یُونُسْ {نام یکی از پیامبران} آیات ﴿۲﴾ و ﴿۹۳﴾

أَكَانَ لِلنَّاسِ عَجَبًا أَنْ أَوْحَيْنَا إِلَى رَجُلٍ مِنْهُمْ أَنْ أَنْذِرِ النَّاسَ وَبَشِّرِ الَّذِينَ آمَنُوا أَنَّ لَهُمْ قَدَمَ صِدْقٍ عِنْدَ رَبِّهِمْ قَالَ الْكَافِرُونَ إِنَّ هَذَا لَسَاحِرٌ مُبِينٌ ﴿۲﴾

آيا اين براي مردم موجب شگفتي است كه به يكي از آنها وحي فرستاديم كه مردم را انذار كن و به كساني كه ايمان آورده‏ اند بشارت ده كه براي آنها پاداشهاي مسلم نزد پروردگارشان (و سابقه نيك) است (اما) كافران گفتند اين ساحر آشكاري است.

إِنَّ رَبَّكُمُ اللَّهُ الَّذِي خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ فِي سِتَّةِ أَيَّامٍ ثُمَّ اسْتَوَى عَلَى الْعَرْشِ يُدَبِّرُ الْأَمْرَ مَا مِنْ شَفِيعٍ إِلَّا مِنْ بَعْدِ إِذْنِهِ ذَلِكُمُ اللَّهُ رَبُّكُمْ فَاعْبُدُوهُ أَفَلَا تَذَكَّرُونَ ﴿۳﴾

پروردگار شما خداوندي است كه آسمانها و زمين را در شش روز آفريد سپس بر تخت (قدرت) قرار گرفت و به تدبير كار (جهان) پرداخت، هيچ شفاعت كننده‏ اي جز به اذن او وجود ندارد، اين است خداوند پروردگار شما، پس او را پرستش كنيد، آيا متذكر نمي‏شويد؟!

وَلَقَدْ بَوَّأْنَا بَنِي إِسْرَائِيلَ مُبَوَّأَ صِدْقٍ وَرَزَقْنَاهُمْ مِنَ الطَّيِّبَاتِ فَمَا اخْتَلَفُوا حَتَّى جَاءَهُمُ الْعِلْمُ إِنَّ رَبَّكَ يَقْضِي بَيْنَهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فِيمَا كَانُوا فِيهِ يَخْتَلِفُونَ ﴿۹۳﴾

ما بني اسرائيل را در جايگاه صدق (و راستي منزل داديم و از روزيهاي پاكيزه به آنها عطا كرديم، (اما آنها به نزاع و اختلاف برخاستند) و اختلاف نكردند مگر بعد از آن كه علم و آگاهي يافتند، پروردگار تو در روز قيامت ميان آنها در آنچه اختلاف كردند داوري خواهد كرد.

فَإِنْ كُنْتَ فِي شَكٍّ مِمَّا أَنْزَلْنَا إِلَيْكَ فَاسْأَلِ الَّذِينَ يَقْرَءُونَ الْكِتَابَ مِنْ قَبْلِكَ لَقَدْ جَاءَكَ الْحَقُّ مِنْ رَبِّكَ فَلَا تَكُونَنَّ مِنَ الْمُمْتَرِينَ ﴿۹۴﴾

اگر در آنچه بر تو نازل كرده‏ ايم ترديد داري از آنها كه پيش از تو كتب آسماني را مي‏خوانند سوال كن، (بدان) به طور قطع، «حق» از طرف پروردگارت به تو رسيده، بنابراين هرگز از ترديد كنندگان مباش (البته او در چيزي كه با شهود در يافته بود هرگز ترديد نداشت، اين درسي بود براي مردم.

سوره الأَنْعَامْ {احشام و چهارپایان} آیه ﴿۹۲﴾ و ﴿۱۱۵﴾

وَمِنْ قَبْلِهِ كِتَابُ مُوسَى إِمَامًا وَرَحْمَةً وَهَذَا كِتَابٌ مُصَدِّقٌ لِسَانًا عَرَبِيًّا لِيُنْذِرَ الَّذِينَ ظَلَمُوا وَبُشْرَى لِلْمُحْسِنِينَ ﴿۱۲﴾

و [حال آنكه] پيش از آن كتاب موسى راهبر و [مايه] رحمتى بود و اين [قرآن] كتابى است به زبان عربى كه تصديق‏ كننده [آن] است تا كسانى را كه ستم كرده‏ اند هشدار دهد و براى نيكوكاران مژده‏ اى باشد.

وَتَمَّتْ كَلِمَتُ رَبِّكَ صِدْقًا وَعَدْلًا لَا مُبَدِّلَ لِكَلِمَاتِهِ وَهُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ ﴿۱۱۵﴾

و كلام پروردگار تو با صدق و عدل به انجام رسيد هيچكس نمي‏تواند كلمات او را دگرگون سازد و او شنونده دانا است.

سوره صافّات{به صف کشیده ها} آیات ﴿۳۷﴾ و ﴿۱۰۵﴾

بَلْ جَاءَ بِالْحَقِّ وَصَدَّقَ الْمُرْسَلِينَ ﴿۳۷﴾

ولى نه [او] حقيقت را آورده و فرستادگان را تصديق كرده است.

قَدْ صَدَّقْتَ الرُّؤْيَا إِنَّا كَذَلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ ﴿۱۰۵﴾

آنچه را در خواب ماموريت يافتي انجام دادي، ما اينگونه نيكوكاران را جزا مي‏دهيم.

إِنَّ هَذَا لَهُوَ الْبَلَاءُ الْمُبِينُ ﴿۱۰۶﴾

اين مسلما امتحان مهم و آشكاري است.

سوره أَنْبِیاءْ {پیامبران}  آیه ﴿۹﴾

ثُمَّ صَدَقْنَاهُمُ الْوَعْدَ فَأَنْجَيْنَاهُمْ وَمَنْ نَشَاءُ وَأَهْلَكْنَا الْمُسْرِفِينَ ﴿۹﴾

سپس وعده [خود] به آنان را راست گردانيديم و آنها و هر كه را خواستيم نجات داديم و افراطكاران را به هلاكت رسانيديم.

سوره مُحَمَّدْ {نام پیامبربزرگ اسلام} آیه ﴿۲۱﴾

طَاعَةٌ وَقَوْلٌ مَعْرُوفٌ فَإِذَا عَزَمَ الْأَمْرُ فَلَوْ صَدَقُوا اللَّهَ لَكَانَ خَيْرًا لَهُمْ ﴿۲۱﴾

[ولى] فرمان‏پذيرى و سخنى شايسته برايشان بهتر است و چون كار به تصميم كشد قطعا خير آنان در اين است كه با خدا راست[دل] باشند.

سوره العَنْکَبُوتْ { عنکبوت} آیه ﴿۳﴾

وَلَقَدْ فَتَنَّا الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ فَلَيَعْلَمَنَّ اللَّهُ الَّذِينَ صَدَقُوا وَلَيَعْلَمَنَّ الْكَاذِبِينَ ﴿۳﴾

و به يقين كسانى را كه پيش از اينان بودند آزموديم تا خدا آنان را كه راست گفته‏ اند معلوم دارد و دروغگويان را [نيز] معلوم دارد.

سوره صَفّ{ردیف، صف} آیه ﴿۶﴾

وَإِذْ قَالَ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ يَا بَنِي إِسْرَائِيلَ إِنِّي رَسُولُ اللَّهِ إِلَيْكُمْ مُصَدِّقًا لِمَا بَيْنَ يَدَيَّ مِنَ التَّوْرَاةِ وَمُبَشِّرًا بِرَسُولٍ يَأْتِي مِنْ بَعْدِي اسْمُهُ أَحْمَدُ فَلَمَّا جَاءَهُمْ بِالْبَيِّنَاتِ قَالُوا هَذَا سِحْرٌ مُبِينٌ ﴿۶﴾

و هنگامى را كه عيسى پسر مريم گفت اى فرزندان اسرائيل من فرستاده خدا به سوى شما هستم تورات را كه پيش از من بوده تصديق مى ‏كنم و به فرستاده‏ اى كه پس از من مى ‏آيد و نام او احمد است بشارتگرم پس وقتى براى آنان دلايل روشن آورد گفتند اين سحرى آشكار است.

وَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرَى عَلَى اللَّهِ الْكَذِبَ وَهُوَ يُدْعَى إِلَى الْإِسْلَامِ وَاللَّهُ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ ﴿۷﴾

و چه كسى ستمگرتر از آن كس است كه با وجود آنكه به سوى اسلام فراخوانده مى شود بر خدا دروغ مى ‏بندد و خدا مردم ستمگر را راه نمى ‏نمايد.

سوره حَدِیدْ {آهن} آیه ﴿۱۸﴾

إِنَّ الْمُصَّدِّقِينَ وَالْمُصَّدِّقَاتِ وَأَقْرَضُوا اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا يُضَاعَفُ لَهُمْ وَلَهُمْ أَجْرٌ كَرِيمٌ ﴿۱۸﴾

در حقيقت مردان و زنان صدقه‏ دهنده و [آنان كه] به خدا وامى نيكو داده‏ اند ايشان را [پاداش] دو چندان گردد و اجرى نيكو خواهند داشت.

وَالَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَرُسُلِهِ أُولَئِكَ هُمُ الصِّدِّيقُونَ وَالشُّهَدَاءُ عِنْدَ رَبِّهِمْ لَهُمْ أَجْرُهُمْ وَنُورُهُمْ وَالَّذِينَ كَفَرُوا وَكَذَّبُوا بِآيَاتِنَا أُولَئِكَ أَصْحَابُ الْجَحِيمِ ﴿۱۹﴾

و كسانى كه به خدا و پيامبران وى ايمان آورده‏ اند آنان همان راستينانند و پيش پروردگارشان گواه خواهند بود [و] ايشان راست اجر و نورشان و كسانى كه كفر ورزيده و آيات ما را تكذيب كرده‏ اند آنان همدمان آتشند.

سوره یس{از حروف رمز قرآن وخطاب به پیامبر} آیه ﴿۵۲﴾

قَالُوا يَا وَيْلَنَا مَنْ بَعَثَنَا مِنْ مَرْقَدِنَا هَذَا مَا وَعَدَ الرَّحْمَنُ وَصَدَقَ الْمُرْسَلُونَ ﴿۵۲﴾

مى‏ گويند اى واى بر ما چه كسى ما را از آرامگاهمان برانگيخت اين است همان وعده خداى رحمان و پيامبران راست مى گفتند.

إِنْ كَانَتْ إِلَّا صَيْحَةً وَاحِدَةً فَإِذَا هُمْ جَمِيعٌ لَدَيْنَا مُحْضَرُونَ ﴿۵۳﴾

.[باز هم] يك فرياد است و بس و بناگاه همه در پيشگاه ما حاضر آيند.

سوره تَحْرِیمْ {حرام وممنوع ساخت} آیه ﴿۱۲﴾

وَمَرْيَمَ ابْنَتَ عِمْرَانَ الَّتِي أَحْصَنَتْ فَرْجَهَا فَنَفَخْنَا فِيهِ مِنْ رُوحِنَا وَصَدَّقَتْ بِكَلِمَاتِ رَبِّهَا وَكُتُبِهِ وَكَانَتْ مِنَ الْقَانِتِينَ ﴿۱۲﴾

و مريم دخت عمران را همان كسى كه خود را پاكدامن نگاه داشت و در او از روح خود دميديم و سخنان پروردگار خود و كتابهاى او را تصديق كرد و از فرمانبرداران بود.

سوره قَصَصْ {قصه ها} آیه ﴿۳۴﴾

وَأَخِي هَارُونُ هُوَ أَفْصَحُ مِنِّي لِسَانًا فَأَرْسِلْهُ مَعِيَ رِدْءًا يُصَدِّقُنِي إِنِّي أَخَافُ أَنْ يُكَذِّبُونِ ﴿۳۴﴾

و برادرم هارون از من زبان‏ آورتر است پس او را با من به دستيارى گسيل دار تا مرا تصديق كند زيرا مى‏ ترسم مرا تكذيب كنند.

قَالَ سَنَشُدُّ عَضُدَكَ بِأَخِيكَ وَنَجْعَلُ لَكُمَا سُلْطَانًا فَلَا يَصِلُونَ إِلَيْكُمَا بِآيَاتِنَا أَنْتُمَا وَمَنِ اتَّبَعَكُمَا الْغَالِبُونَ ﴿۳۵﴾

فرمود به زودى بازويت را به [وسيله] برادرت نيرومند خواهيم كرد و براى شما هر دو تسلطى قرار خواهيم داد كه با [وجود] آيات ما به شما دست نخواهند يافت‏ شما و هر كه شما را پيروى كند چيره خواهيد بود.

سوره مَعَارِجْ { نردبان ها} آیه ﴿۲۶﴾

وَالَّذِينَ يُصَدِّقُونَ بِيَوْمِ الدِّينِ ﴿۲۶﴾

و كسانى كه روز جزا را باور دارند .

وَالَّذِينَ هُمْ مِنْ عَذَابِ رَبِّهِمْ مُشْفِقُونَ ﴿۲۷﴾

و آنان كه از عذاب پروردگارشان بيمناكند .

إِنَّ عَذَابَ رَبِّهِمْ غَيْرُ مَأْمُونٍ ﴿۲۸﴾

چرا كه از عذاب پروردگارشان ايمن نمى‏ توانند بود . 

وَالَّذِينَ هُمْ لِفُرُوجِهِمْ حَافِظُونَ ﴿۲۹﴾

و كسانى كه دامن خود را حفظ مى كنند .

إِلَّا عَلَى أَزْوَاجِهِمْ أَوْ مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُهُمْ فَإِنَّهُمْ غَيْرُ مَلُومِينَ ﴿۳۰﴾

مگر بر همسران خود يا كنيزانشان كه [در اين صورت] مورد نكوهش نيستند.

فَمَنِ ابْتَغَى وَرَاءَ ذَلِكَ فَأُولَئِكَ هُمُ الْعَادُونَ ﴿۳۱﴾

و هر كس پا از اين [حد] فراتر نهد آنان همان از حد درگذرندگانند.  

وَالَّذِينَ هُمْ لِأَمَانَاتِهِمْ وَعَهْدِهِمْ رَاعُونَ ﴿۳۲﴾

و كسانى كه امانتها و پيمان خود را مراعات مى كنند .

وَالَّذِينَ هُمْ بِشَهَادَاتِهِمْ قَائِمُونَ ﴿۳۳﴾

و آنان كه بر شهادتهاى خود ايستاده‏ اند .

وَالَّذِينَ هُمْ عَلَى صَلَاتِهِمْ يُحَافِظُونَ ﴿۳۴﴾

و كسانى كه بر نمازشان مداومت مى ‏ورزند.

أُولَئِكَ فِي جَنَّاتٍ مُكْرَمُونَ ﴿۳۵﴾

آنها هستند كه در باغهايى [از بهشت] گرامى خواهند بود.

 

انسان و عدل

عدل در زندگی

عدالت در برخورد با پدر و مادر:

رعایت حق پدر و مادر، عدالت، و بی حرمتی و کم لطفی به آن ها ظلم است که به آن عاق والدین نیز گفته می شود. قرآن مجید همیشه انسان ها را به رعایت حقوق والدین سفارش کرده است. در روایات، انجام پاره ای از اعمال مستحبی مانند روزه مستحبی در صورتی که بر خلاف نظر والدین باشد مکروه دانسته شده است.

عدالت در برخورد با فرزندان :

از آموزه های دینی بر می آید که والدین در قبال فرزندان خود وظایفی دارند مانند: انتخاب نام نیک برای آنان، تربیت شایسته و نیکو، محبت کردن به آن ها و تأکید شده است که والدین بین فرزندانشان فرق نگذارند وعدالت را رعایت کنند. روزی پیامبر (ص) شخصی را دید که دو پسر داشت، یکی از آن ها را بوسید و دیگری را نبوسید. حضرت به او فرمود: چرا به هر دو یک سان مهربانی نکردی!؟

عدالت در برخورد با همسر:

عدالت خانوادگی در واقع، رعایت کردن و ادای حقوق فقهی و اخلاقی هر یک از زن و شوهر نسبت به یک دیگر است. اهمیت این موضوع تا آن جاست که در اسلام جواز چند همسر گزینی، مشروط به رعایت عدالت و برخورد یک سان با همسران شده است. قرآن مجید می فرماید: اگر می ترسید که نتوانید میان همسران به عدالت رفتار کنید، پس به یک همسر بسنده کنید.

عدالت اجتماعی:

یکی از مهم ترین و فراگیرترین شاخه های عدل، عدالت اجتماعی است.
سوسیالیسم و سرمایه داری، دو برداشت مختلف از عدالت اجتماعی ارائه کرده اند. سوسیالیسم بدون در نظر گرفتن تفاوت ها، عدالت اجتماعی را در برخورداری یک سان آحاد جامعه می داند. به تعبیر استاد مطهری، این مکتب، همه اعتبار را به جامعه می دهد و فرد را نادیده می گیرد و این نوعی استثمار است؛ یعنی سوسیالیسم برای برقراری عدالت، خود به یک ظلم در حق فرد دست می زند، چون همه باید به اندازه استعدادشان کار کنند ولی هر کس باید به اندازه احتیاجش درآمد داشته باشد. سرمایه داری نیز که روی فرد و اصالت او تأکید می کند و برای جامعه هویتی قائل نیست و می گوید: باید میدان را برای افراد باز گذاشت و جلو آزادی آن ها را نباید گرفت؛ ایجاد نابرابری می کند. استاد مطهری معتقد است: از نظر اسلام، هم فرد اصالت دارد و هم جامعه. نه سرمایه داری و نه سوسیالیست( هیچ کدام ) معنای صحیح عدالت اجتماعی را ارائه نکرده اند.
عدالت اجتماعی مورد نظر اسلام، پذیرش تفاوت های افراد و همگانی شدن امکانات رشد و ایجاد مساوات درشرایط ابتدایی رقابت سالم است.

عدالت اجتماعی ابعاد مختلفی دارد:

۱- عدالت سیاسی : منظور از عدالت سیاسی که در محیط سیاست نمود پیدا می کند، رعایت حقوق متقابل ملت و دولت است.عدالت سیاسی دارای دو عنصر است: حقوق مردم بر حاکم و حقوق حاکم بر مردم. از دیدگاه امام علی (ع) بزرگترین حقوقی که خداوند ادای آن را واجب کرده، حقوق سیاسی است.از نظر اسلام، مردم صاحب حق اند و عدالت سیاسی حکم می کند حقوق مردم ادا شود. امام علی (ع) حق مردم را عبارت از این می داند که حاکم، اموال عمومی را به مصرف مردم برساند و در تعلیم و تربیت و خیرخواهی مردم بکوشد و حکومت را امانتی بداند که در دست اوست و بین مردم به استبداد رفتار نکند. آن حضرت حقوق حاکم را وفا به بیعت و خیرخواهی حضوری و غیابی و اجابت و اطاعت دانسته است.
هر چند دامنه بحث عدالت سیاسی، بسیار گسترده و از حوصله بحث ما خارج است، لکن فقط به این سخن گهربار امیر مؤمنان (ع) اشاره می کنیم که نشان دهنده مسئولیت بزرگ کارگزاران نظام اسلامی در قبال مردم و لزوم رعایت عدالت در حوزه سیاست است. آن حضرت به محمد بن ابی بکر که نماینده ایشان در مصر بود، چنین نوشت: در تمامی ملاحظات و نگاه های خود مساوات را رعایت کن. این دقت و عدالت برای آن است که افراد ضعیف جامعه از لطف تو مأیوس نشوند و مستکبران، طمعی به ظلم و بی عدالتی تو نداشته باشند.

۲- عدالت اقتصادی : شهید صدر (ره،) عدالت اقتصادی را تأمین حداقل رفاه و آسایش برای همه افراد جامعه، تعیین مرزها و حدود مصرف و جلوگیری از رفاه زیاد و جلوگیری از انحصار و احتکار اموال و تجمیع ثروت در دست بخشی از جامعه و فراهم کردن امکان کار و تولید برای همه افراد جامعه می داند.امام علی (ع)، نماد عدالت به ویژه عدالت اقتصادی است. آن حضرت خود و خاندانش را بر دیگر مسلمانان برتری نداد، بلکه خویشاوندانش را در زیر چتر عدالت پناه داد.
عبدالله بن زمعه از علی (ع) درخواست مالی کرد، اما آن حضرت فرمود: «انّ هذا المال لیس لی و لا لک و انما هو فی ء للمسلمین. این مال، نه از من است و نه از تو، بلکه از بیت المال مسلمانان است. »
عقیل، برادر علی (ع) که بیست سال از حضرت بزرگ تر و از هر دو چشم نابینا بود و خانواده پر جمعیتی داشت، روزی از حضرت سه کیلو گندم خواست اما امام (ع) برای تنبیه و عبرت او، آهنی داغ کرد و به او نزدیک نمود و فرمود: از یک آهن مختصری که داغ شده می نالی ولی مرا به آتش عظیم می کشانی که خداوند از خشم خود آفریده است.
آن حضرت در شهر کوفه، مرکز حکومت خود، مردم را مخاطب قرار داد و فرمود: ای مردم کوفه! اگر من از شهر شما بیش از آن چه به همراه خود از مدینه آورده ام، برداشتم، خائن خواهم بود.
امام علی (ع) در سایه عدالت اقتصادی، موفق شد نوعی تعادل و هم آهنگی در زندگی عموم مردم پدید آورد.خود آن حضرت در این باره می فرماید: هیچ کس در کوفه نیست مگر این که زندگی اش سامان یافته است. پایین ترین افراد نان گندم می خورند و خانه دارند و از آب فرات استفاده می کنند.

۳- عدالت قضایی : یکی از مصادیق عدالت اجتماعی، عدالت قضایی یا حقوقی است. قرآن مجید می فرماید: هنگامی که بین مردم داوری می کنید باید به عدالت حکم کنید.
پیامبران الهی همواره حامی عدالت قضایی بوده و رسیدگی عادلانه به امور مردم و اجرای حدود الهی را سرلوحه برنامه های اجرایی خود قرار داده بودند. پیامبر اسلام (ص) در سال فتح مکه درباره زنی از قریش که دزدی کرده بود، حد جاری کرد و به درخواست بزرگان قریش مبنی بر صرف نظر کردن از اجرای عدالت پاسخ منفی داد و فرمود: عامل تباهی و انحطاط اقوام گذشته همین بود که احکام اجتماعی را فقط در حق ضعیفان اجرا می کردند و از اجرای دستور الهی در مورد اقشار صاحب نفوذ، خودداری می کردند.
تیزبینی امام علی (ع) در رفتارهای قضایی، شگفت آور است. آن حضرت مانند افراد عادی، در محکمه حاضر می شد و حکم قضایی را می پذیرفت و گاهی از این که قاضی به او احترام گذاشته ناراحت می شد.

 

سوره اعراف آیه ﴿۸۵ ﴾ (عدل در رفتار زندگی)

وَإِلَى مَدْيَنَ أَخَاهُمْ شُعَيْبًا قَالَ يَا قَوْمِ اعْبُدُوا اللَّهَ مَا لَكُمْ مِنْ إِلَهٍ غَيْرُهُ قَدْ جَاءَتْكُمْ بَيِّنَةٌ مِنْ رَبِّكُمْ فَأَوْفُوا الْكَيْلَ وَالْمِيزَانَ وَلَا تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْيَاءَهُمْ وَلَا تُفْسِدُوا فِي الْأَرْضِ بَعْدَ إِصْلَاحِهَا ذَلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ ﴿۸۵﴾

و به سوي مدين برادرشان شعيب را فرستاديم گفت اي قوم من خدا را بپرستيد كه جز او معبودي نداريد، دليل روشني از طرف پروردگارتان براي شما آمده است، بنابراين حق پيمانه و وزن را ادا كنيد و از اموال مردم چيزي نكاهيد و در روي زمين بعد از آنكه (در پرتو ايمان و دعوت انبياء) اصلاح شده است فساد نكنيد، اين براي شما بهتر است اگر با ايمان هستيد.

سوره نحل آیه ﴿۹۰﴾ (امر به عدل در زندگی)

إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالْإِحْسَانِ وَإِيتَاءِ ذِي الْقُرْبَى وَيَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْكَرِ وَالْبَغْيِ يَعِظُكُمْ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ ﴿۹۰﴾

خداوند فرمان به عدل و احسان و بخشش به نزديكان ميدهد، و از فحشاء و منكر و ظلم و ستم نهي ميكند، خداوند به شما اندرز ميدهد شايد متذكر شويد.

سوره حج آیه ﴿۷۸﴾

وَجَاهِدُوا فِي اللَّهِ حَقَّ جِهَادِهِ هُوَ اجْتَبَاكُمْ وَمَا جَعَلَ عَلَيْكُمْ فِي الدِّينِ مِنْ حَرَجٍ مِلَّةَ أَبِيكُمْ إِبْرَاهِيمَ هُوَ سَمَّاكُمُ الْمُسْلِمِينَ مِنْ قَبْلُ وَفِي هَذَا لِيَكُونَ الرَّسُولُ شَهِيدًا عَلَيْكُمْ وَتَكُونُوا شُهَدَاءَ عَلَى النَّاسِ فَأَقِيمُوا الصَّلَاةَ وَآتُوا الزَّكَاةَ وَاعْتَصِمُوا بِاللَّهِ هُوَ مَوْلَاكُمْ فَنِعْمَ الْمَوْلَى وَنِعْمَ النَّصِيرُ ﴿۷۸﴾

و در راه خدا جهاد كنيد و حق جهادش را ادا نمائيد او شما را برگزيد و در دين كار سنگين و شاقي بر شما نگذارد اين همان آئين پدر شما ابراهيم است او شما را در كتب پيشين و در اين كتاب آسماني مسلمان ناميد تا پيامبر شاهد و گواه بر شما باشد و شما گواهان بر مردم بنابراين نماز را بر پا داريد و زكاة را بدهيد و به خدا تمسك جوئيد كه او مولا و سرپرست شماست چه مولاي خوب و چه يار و ياور شايسته‏ اي.

سوره اعراف آیه ﴿۲۹﴾

قُلْ أَمَرَ رَبِّي بِالْقِسْطِ وَأَقِيمُواْ وُجُوهَكُمْ عِندَ كُلِّ مَسْجِدٍ وَادْعُوهُ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ كَمَا بَدَأَكُمْ تَعُودُونَ ﴿۲۹﴾

بگو پروردگارم به عدالت فرمان داده است، و توجه خويش را در هر مسجد (و به هنگام عبادت) به سوي او كنيد و او را بخوانيد و دين (خود) را براي او خالص گردانيد (و بدانيد) همانگونه كه در آغاز شما را آفريد (بار ديگر در رستاخيز) بازمي گرديد .

سوره نحل آیه ﴿۱۲۶﴾( عدل در قضاوت ، داوری و اجرای مجازات )

وَإِنْ عَاقَبْتُمْ فَعَاقِبُوا بِمِثْلِ مَا عُوقِبْتُمْ بِهِ وَلَئِنْ صَبَرْتُمْ لَهُوَ خَيْرٌ لِلصَّابِرِينَ ﴿۱۲۶﴾

و هر گاه خواستيد مجازات كنيد تنها به مقداري كه به شما تعدي شده كيفر دهيد. و اگر شكيبائي پيشه كنيد اينكار براي شكيبايان بهتر است.

سوره مائده آیه ﴿۸ ﴾

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُونُوا قَوَّامِينَ لِلَّهِ شُهَدَاءَ بِالْقِسْطِ وَلَا يَجْرِمَنَّكُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ عَلَى أَلَّا تَعْدِلُوا اعْدِلُوا هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوَى وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ ﴿۸﴾

اي كساني كه ايمان آورده‏ ايد همواره براي خدا قيام كنيد و از روي عدالت گواهي دهيد، دشمني با جمعيتي شما را به گناه ترك عدالت نكشاند، عدالت كنيد كه به پرهيزكاري نزديكتر است و از خدا بپرهيزيد كه از آنچه انجام مي‏دهيد آگاه است.

سوره مائده آیه ﴿۴۲﴾

سَمَّاعُونَ لِلْكَذِبِ أَكَّالُونَ لِلسُّحْتِ فَإِنْ جَاءُوكَ فَاحْكُمْ بَيْنَهُمْ أَوْ أَعْرِضْ عَنْهُمْ وَإِنْ تُعْرِضْ عَنْهُمْ فَلَنْ يَضُرُّوكَ شَيْئًا وَإِنْ حَكَمْتَ فَاحْكُمْ بَيْنَهُمْ بِالْقِسْطِ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ ﴿۴۲﴾

آنها بسيار به سخنان تو گوش مي‏دهند تا آنرا تكذيب كنند، مال حرام فراوان مي‏خورند اگر نزد تو آمدند در ميان آنان داوري كن يا (اگر صلاح بود) آنها را بحال خود واگذار و اگر از آنها صرف نظر كني به تو زيان نمي‏رسانند و اگر ميان آنها داوري كني با عدالت داوري كن كه خدا عادلان را دوست دارد.

سوره حجرات آیه ﴿۹﴾

وَإِنْ طَائِفَتَانِ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ اقْتَتَلُوا فَأَصْلِحُوا بَيْنَهُمَا فَإِنْ بَغَتْ إِحْدَاهُمَا عَلَى الْأُخْرَى فَقَاتِلُوا الَّتِي تَبْغِي حَتَّى تَفِيءَ إِلَى أَمْرِ اللَّهِ فَإِنْ فَاءَتْ فَأَصْلِحُوا بَيْنَهُمَا بِالْعَدْلِ وَأَقْسِطُوا إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ ﴿۹﴾

هر گاه دو گروه از مؤ منان با هم به نزاع و جنگ پردازند در ميان آنها صلح برقرار سازيد و اگر يكي از آنها بر ديگري تجاوز كند با طايفه ظالم پيكار كنيد تا به فرمان خدا بازگردد، هر گاه بازگشت (و زمينه صلح فراهم شد) در ميان آن دو بر طبق عدالت صلح برقرار سازيد، و عدالت پيشه كنيد كه خداوند عدالت پيشه گان را دوست دارد.

نسا ۹۴ (عدل در قضاوت و عدم عجله)

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا ضَرَبْتُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَتَبَيَّنُوا وَلَا تَقُولُوا لِمَنْ أَلْقَى إِلَيْكُمُ السَّلَامَ لَسْتَ مُؤْمِنًا تَبْتَغُونَ عَرَضَ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا فَعِنْدَ اللَّهِ مَغَانِمُ كَثِيرَةٌ كَذَلِكَ كُنْتُمْ مِنْ قَبْلُ فَمَنَّ اللَّهُ عَلَيْكُمْ فَتَبَيَّنُوا إِنَّ اللَّهَ كَانَ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرًا ﴿۹۴﴾

اي كساني كه ايمان آورده‏ ايد هنگامي كه در راه خدا گام بر مي‏داريد (و به سفري براي جهاد مي‏رويد) تحقيق كنيد و به كسي كه اظهار صلح و اسلام مي‏كند نگوئيد مسلمان نيستي بخاطر اينكه سرمايه ناپايدار دنيا (و غنائمي) بدست آوريد، زيرا غنيمتهاي بزرگي در نزد خدا (براي شما) است، شما قبلا چنين بوديد و خداوند بر شما منت گذارد (و هدايت نمود) بنا بر اين (بشكرانه اين نعمت بزرگ) تحقيق كنيد، خداوند به آنچه عمل مي‏كنيد آگاه است.

سوره نسا آیه ﴿۱۳۵﴾ عدل در شهادت وگواهی

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ كُونُواْ قَوَّامِينَ بِالْقِسْطِ شُهَدَاء لِلّهِ وَلَوْ عَلَى أَنفُسِكُمْ أَوِ الْوَالِدَيْنِ وَالأَقْرَبِينَ إِن يَكُنْ غَنِيًّا أَوْ فَقَيرًا فَاللّهُ أَوْلَى بِهِمَا فَلاَ تَتَّبِعُواْ الْهَوَى أَن تَعْدِلُواْ وَإِن تَلْوُواْ أَوْ تُعْرِضُواْ فَإِنَّ اللّهَ كَانَ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرًا ﴿۱۳۵﴾

اي كساني كه ايمان آوردهايد كاملا قيام به عدالت كنيد، براي خدا گواهي دهيد اگر چه (اين گواهي) به زيان خود شما يا پدر و مادر يا نزديكان شما بوده باشد، چه اينكه اگر آنها غني يا فقير باشند خداوند سزاوارتر است كه از آنها حمايت كند، بنا بر اين از هوي و هوس پيروي نكنيد كه از حق منحرف خواهيد شد، و اگر حق را تحريف كنيد و يا از اظهار آن اعراض نمائيد خداوند به آنچه انجام مي‏دهيد آگاه است.

سوره فرقان آیه ﴿۶۷ ﴾( عدل در هزینه کردن)

وَالَّذِينَ إِذَا أَنْفَقُوا لَمْ يُسْرِفُوا وَلَمْ يَقْتُرُوا وَكَانَ بَيْنَ ذَلِكَ قَوَامًا ﴿۶۷﴾

آنها كساني هستند كه هر گاه انفاق كنند نه اسراف مي‏كنند و نه سختگيري، بلكه در ميان ايندو حد اعتدالي دارند.

اسرا ۲۹  ( عدل در هزینه کردن)

وَلَا تَجْعَلْ يَدَكَ مَغْلُولَةً إِلَى عُنُقِكَ وَلَا تَبْسُطْهَا كُلَّ الْبَسْطِ فَتَقْعُدَ مَلُومًا مَحْسُورًا ﴿۲۹﴾

هرگز دستت را بر گردنت زنجير مكن (و ترك انفاق و بخشش ‍ منما) و بيش از حد آنرا مگشا تا مورد سرزنش قرار گيري و از كار فرو ماني.

سوره نسا آیات ﴿۳ ﴾ و ﴿۱۲۹﴾ ( عدل در تعداد همسر)

وَإِنْ خِفْتُمْ أَلَّا تُقْسِطُوا فِي الْيَتَامَى فَانْكِحُوا مَا طَابَ لَكُمْ مِنَ النِّسَاءِ مَثْنَى وَثُلَاثَ وَرُبَاعَ فَإِنْ خِفْتُمْ أَلَّا تَعْدِلُوا فَوَاحِدَةً أَوْ مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُمْ ذَلِكَ أَدْنَى أَلَّا تَعُولُوا ﴿۳﴾

و اگر مي‏ترسيد از اينكه (به هنگام ازدواج با دختران يتيم،) عدالت را رعايت نكنيد، (از ازدواج با آنان، چشم پوشي كنيد و) با زنان پاك (ديگر) ازدواج نماييد، دو يا سه يا چهار همسر، و اگر مي‏ترسيد عدالت را (درباره همسران متعدد) رعايت نكنيد تنها يك همسر بگيريد، و يا از زناني كه مالك آنهاييد هستيد استفاده كنيد. اين كار، بهتر از ظلم و ستم جلوگيري ميكند.

وَلَنْ تَسْتَطِيعُوا أَنْ تَعْدِلُوا بَيْنَ النِّسَاءِ وَلَوْ حَرَصْتُمْ فَلَا تَمِيلُوا كُلَّ الْمَيْلِ فَتَذَرُوهَا كَالْمُعَلَّقَةِ وَإِنْ تُصْلِحُوا وَتَتَّقُوا فَإِنَّ اللَّهَ كَانَ غَفُورًا رَحِيمًا ﴿۱۲۹﴾

و هرگز نميتوانيد (از نظر محبت قلبي) در ميان زنان، عدالت كنيد، هر چند كوشش نمائيد، ولي به كلي تمايل خود را متوجه يكطرف نسازيد كه ديگري را به صورت بلا تكليف در آوريد، و اگر راه اصلاح و پرهيزگاري پيش گيريد، خداوند آمرزنده و مهربان است.

سوره طلاق آیه ﴿۲﴾ عدل در تعدد همسر

فَإِذَا بَلَغْنَ أَجَلَهُنَّ فَأَمْسِكُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ أَوْ فَارِقُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ وَأَشْهِدُوا ذَوَيْ عَدْلٍ مِنْكُمْ وَأَقِيمُوا الشَّهَادَةَ لِلَّهِ ذَلِكُمْ يُوعَظُ بِهِ مَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَمَنْ يَتَّقِ اللَّهَ يَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجًا ﴿۲﴾

و هنگامي كه عده آنها سرآمد يا آنها را به طرز شايسته‏ اي نگهداريد، و يا به طرز شايسته‏ اي از آنها جدا شويد، و دو مرد عادل از خودتان را گواه گيريد، و شهادت را براي خدا برپا داريد، اين چيزي است كه افرادي كه به خدا و روز قيامت ايمان دارند به آن اندرز داده مي‏شوند، و هر كس تقواي الهي پيشه كند خداوند راه نجاتي براي او فراهم مي‏كند.

 سوره شعرا آیه ﴿۱۸۱ ﴾( عدل در توزیع بیت المال)

أَوْفُوا الْكَيْلَ وَلَا تَكُونُوا مِنَ الْمُخْسِرِينَ ﴿۱۸۱﴾

حق پيمانه را ادا كنيد (و كم فروشي نكنيد) و مردم را به خسارت نيفكنيد.

وَزِنُوا بِالْقِسْطَاسِ الْمُسْتَقِيمِ ﴿۱۸۲﴾

با ترازوي صحيح وزن كنيد.

وَلَا تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْيَاءَهُمْ وَلَا تَعْثَوْا فِي الْأَرْضِ مُفْسِدِينَ ﴿۱۸۳﴾

و حق مردم را كم نگذاريد و در زمين فساد ننمائيد.

سوره مطففین آیه ﴿۱ ﴾ ( عدل در معاملات)

وَيْلٌ لِلْمُطَفِّفِينَ ﴿۱﴾

واي بر كمفروشان. (۱)

الَّذِينَ إِذَا اكْتَالُوا عَلَى النَّاسِ يَسْتَوْفُونَ ﴿۲﴾

آنها كه وقتي براي خود كيل مي‏كنند حق خود را به طور كامل مي‏گيرند. (۲)

وَإِذَا كَالُوهُمْ أَوْ وَزَنُوهُمْ يُخْسِرُونَ ﴿۳﴾

اما هنگامي كه مي‏خواهند براي ديگران كيل يا وزن كنند كم مي‏گذارند!

سوره انعام آیه ﴿۱۴۱ ﴾ (عدل در انفاق وروزی)

وَهُوَ الَّذِي أَنْشَأَ جَنَّاتٍ مَعْرُوشَاتٍ وَغَيْرَ مَعْرُوشَاتٍ وَالنَّخْلَ وَالزَّرْعَ مُخْتَلِفًا أُكُلُهُ وَالزَّيْتُونَ وَالرُّمَّانَ مُتَشَابِهًا وَغَيْرَ مُتَشَابِهٍ كُلُوا مِنْ ثَمَرِهِ إِذَا أَثْمَرَ وَآتُوا حَقَّهُ يَوْمَ حَصَادِهِ وَلَا تُسْرِفُوا إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُسْرِفِينَ ﴿۱۴۱﴾

او است كه باغهاي معروش (باغهائي كه درختانش روي داربستها قرار مي‏گيرند) و باغهاي غير معروش (درختاني كه نياز به داربست ندارند) آفريد، و همچنين نخل و انواع زراعت را كه از نظر ميوه و طعم با هم متفاوتند و (نيز) درخت زيتون و انار را كه از جهتي با هم شبيه و از جهتي تفاوت دارند (برگ و ساختمان ظاهريشان شبيه يكديگر است در حالي كه طعم ميوه آنها فوق العاده متفاوت) از ميوه آن به هنگامي كه به ثمر مي‏نشيند بخوريد و حق آن را به هنگام درو بپردازيد، اسراف نكنيد كه خداوند مسرفين را دوست نمي‏دارد.

سوره اعراف آیه ﴿۳۱﴾( عدل در تعادل در مصرف)

يَا بَنِي آدَمَ خُذُوا زِينَتَكُمْ عِنْدَ كُلِّ مَسْجِدٍ وَكُلُوا وَاشْرَبُوا وَلَا تُسْرِفُوا إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُسْرِفِينَ ﴿۳۱﴾

اي فرزندان آدم! زينت خود را به هنگام رفتن به مسجد با خود برداريد و بخوريد و بياشاميد و اسراف نكنيد كه خداوند مسرفان را دوست نمي‏دارد.

سوره طه ۸۱ (عدل در مصرف )

كُلُوا مِنْ طَيِّبَاتِ مَا رَزَقْنَاكُمْ وَلَا تَطْغَوْا فِيهِ فَيَحِلَّ عَلَيْكُمْ غَضَبِي وَمَنْ يَحْلِلْ عَلَيْهِ غَضَبِي فَقَدْ هَوَى ﴿۸۱﴾

بخوريد از روزيهاي پاكيزهاي كه به شما داديم، ولي در آن طغيان نكنيد كه غضب من بر شما وارد خواهد شد، و هر كس غضبم بر او وارد شود سقوط مي‏كند.

سوره انفال آیه ﴿۶۹﴾ ( عدل در تهیه غذا)

فَكُلُوا مِمَّا غَنِمْتُمْ حَلَالًا طَيِّبًا وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ ﴿۶۹﴾

اكنون از آنچه غنيمت گرفته‏ ايد حلال و پاكيزه بخوريد و از خدا بپرهيزيد، خداوند آمرزنده و مهربان است.

يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ قُلْ لِمَنْ فِي أَيْدِيكُمْ مِنَ الْأَسْرَى إِنْ يَعْلَمِ اللَّهُ فِي قُلُوبِكُمْ خَيْرًا يُؤْتِكُمْ خَيْرًا مِمَّا أُخِذَ مِنْكُمْ وَيَغْفِرْ لَكُمْ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ ﴿۷۰﴾

اي پيامبر! به اسيراني كه در دست شما هستند بگو اگر خداوند خيري در دلهاي شما بداند (و نيات نيك و پاكي داشته باشيد) بهتر از آنچه از شما گرفته به شما مي‏دهد، و شما را مي‏بخشد، و خداوند آمرزنده و مهربان است.

سوره بقره آیه ﴿۱۹۴﴾( عدل در جنگ )

الشَّهْرُ الْحَرَامُ بِالشَّهْرِ الْحَرَامِ وَالْحُرُمَاتُ قِصَاصٌ فَمَنِ اعْتَدَى عَلَيْكُمْ فَاعْتَدُوا عَلَيْهِ بِمِثْلِ مَا اعْتَدَى عَلَيْكُمْ وَاتَّقُوا اللَّهَ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ مَعَ الْمُتَّقِينَ ﴿۱۹۴﴾

ماه حرام، در برابر ماه حرام! (اگر دشمنان، احترام آن را شكستند، و در آن با شما جنگيدند، شما نيز حق داريد مقابله به مثل كنيد). و تمام حرامها، (قابل) قصاص است. و (به طور كلي) هر كس به شما تجاوز كرد، همانند آن بر او تعدي كنيد! و از خدا به پرهيزيد (و زياده روي ننماييد)! و بدانيد خدا با پرهيزكاران است!

سوره بقره آیات ﴿۱۹۱﴾ و ﴿۱۹۳﴾

وَاقْتُلُوهُمْ حَيْثُ ثَقِفْتُمُوهُمْ وَأَخْرِجُوهُمْ مِنْ حَيْثُ أَخْرَجُوكُمْ وَالْفِتْنَةُ أَشَدُّ مِنَ الْقَتْلِ وَلَا تُقَاتِلُوهُمْ عِنْدَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ حَتَّى يُقَاتِلُوكُمْ فِيهِ فَإِنْ قَاتَلُوكُمْ فَاقْتُلُوهُمْ كَذَلِكَ جَزَاءُ الْكَافِرِينَ ﴿۱۹۱﴾

و آنها را (بتپرستاني كه از هيچ گونه جنايتي ابا ندارند) هر كجا يافتيد، به قتل برسانيد! و از آنجا كه شما را بيرون ساختند (مكه)، آنها را بيرون كنيد و فتنه (و بت پرستي) از كشتار هم بدتر است! و با آنها، در نزد مسجد الحرام (در منطقه حرم)، جنگ نكنيد! مگر اينكه در آن جا با شما بجنگند. پس اگر (در آن جا) با شما پيكار كردند، آنها را به قتل برسانيد! چنين است جزاي كافران!

وَقَاتِلُوهُمْ حَتَّى لَا تَكُونَ فِتْنَةٌ وَيَكُونَ الدِّينُ لِلَّهِ فَإِنِ انْتَهَوْا فَلَا عُدْوَانَ إِلَّا عَلَى الظَّالِمِينَ ﴿۱۹۳﴾

و با آنها پيكار كنيد! تا فتنه (و بت پرستي، و سلب آزادي از مردم،) باقي نماند، و دين، مخصوص خدا گردد. پس اگر (از روش نادرست خود) دست برداشتند، (مزاحم آنها نشويد! زيرا) تعدي جز بر ستمكاران روا نيست.

سوره ممتحنه آیه ﴿ ۸ ﴾

لَا يَنْهَاكُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذِينَ لَمْ يُقَاتِلُوكُمْ فِي الدِّينِ وَلَمْ يُخْرِجُوكُمْ مِنْ دِيَارِكُمْ أَنْ تَبَرُّوهُمْ وَتُقْسِطُوا إِلَيْهِمْ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ ﴿۸﴾

خدا شما را از نيكي كردن و رعايت عدالت نسبت به كساني كه در امر دين با شما پيكار نكردند و از خانه و ديارتان بيرون نراندند نهي نمي‏كند، چرا كه خداوند عدالت پيشگان را دوست دارد.

سوره اسرا آیه ﴿۳۳ ﴾( عدل در قصاص )

وَلَا تَقْتُلُوا النَّفْسَ الَّتِي حَرَّمَ اللَّهُ إِلَّا بِالْحَقِّ وَمَنْ قُتِلَ مَظْلُومًا فَقَدْ جَعَلْنَا لِوَلِيِّهِ سُلْطَانًا فَلَا يُسْرِفْ فِي الْقَتْلِ إِنَّهُ كَانَ مَنْصُورًا ﴿۳۳﴾

و كسي را كه خداوند خونش را حرام شمرده به قتل نرسانيد، جز به حق، و آن كس كه مظلوم كشته شده براي وليش سلطه (حق قصاص) قرار داديم، اما در قتل اسراف نكند، چرا كه او مورد حمايت است.

 

سوره مائده آیه ﴿۹۵ ﴾(عدل در حج)

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَقْتُلُوا الصَّيْدَ وَأَنْتُمْ حُرُمٌ وَمَنْ قَتَلَهُ مِنْكُمْ مُتَعَمِّدًا فَجَزَاءٌ مِثْلُ مَا قَتَلَ مِنَ النَّعَمِ يَحْكُمُ بِهِ ذَوَا عَدْلٍ مِنْكُمْ هَدْيًا بَالِغَ الْكَعْبَةِ أَوْ كَفَّارَةٌ طَعَامُ مَسَاكِينَ أَوْ عَدْلُ ذَلِكَ صِيَامًا لِيَذُوقَ وَبَالَ أَمْرِهِ عَفَا اللَّهُ عَمَّا سَلَفَ وَمَنْ عَادَ فَيَنْتَقِمُ اللَّهُ مِنْهُ وَاللَّهُ عَزِيزٌ ذُو انْتِقَامٍ ﴿۹۵﴾

اي كساني كه ايمان آورده‏ ايد شكار را در حال احرام به قتل نرسانيد و هر كس از شما عمدا آنرا به قتل برساند بايد كفاره‏ اي معادل آن از چهار پايان بدهد، كفارهاي كه دو نفر عادل از شما معادل بودن آنرا تصديق كنند، و به صورت قرباني به (حريم) كعبه برسد، يا (بجاي قرباني) اطعام مستمندان كند يا معادل آن روزه بگيرد تا كيفر كار خود را بچشد، خداوند از آنچه در گذشته واقع شده عفو كرده است و هر كس تكرار كند خداوند از او انتقام مي‏گيرد و خداوند توانا و صاحب انتقام است.

سوره بقره آیه ﴿۲۸۲ ﴾در سرمایه گذاری

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا تَدَايَنْتُمْ بِدَيْنٍ إِلَى أَجَلٍ مُسَمًّى فَاكْتُبُوهُ وَلْيَكْتُبْ بَيْنَكُمْ كَاتِبٌ بِالْعَدْلِ وَلَا يَأْبَ كَاتِبٌ أَنْ يَكْتُبَ كَمَا عَلَّمَهُ اللَّهُ فَلْيَكْتُبْ وَلْيُمْلِلِ الَّذِي عَلَيْهِ الْحَقُّ وَلْيَتَّقِ اللَّهَ رَبَّهُ وَلَا يَبْخَسْ مِنْهُ شَيْئًا فَإِنْ كَانَ الَّذِي عَلَيْهِ الْحَقُّ سَفِيهًا أَوْ ضَعِيفًا أَوْ لَا يَسْتَطِيعُ أَنْ يُمِلَّ هُوَ فَلْيُمْلِلْ وَلِيُّهُ بِالْعَدْلِ وَاسْتَشْهِدُوا شَهِيدَيْنِ مِنْ رِجَالِكُمْ فَإِنْ لَمْ يَكُونَا رَجُلَيْنِ فَرَجُلٌ وَامْرَأَتَانِ مِمَّنْ تَرْضَوْنَ مِنَ الشُّهَدَاءِ أَنْ تَضِلَّ إِحْدَاهُمَا فَتُذَكِّرَ إِحْدَاهُمَا الْأُخْرَى وَلَا يَأْبَ الشُّهَدَاءُ إِذَا مَا دُعُوا وَلَا تَسْأَمُوا أَنْ تَكْتُبُوهُ صَغِيرًا أَوْ كَبِيرًا إِلَى أَجَلِهِ ذَلِكُمْ أَقْسَطُ عِنْدَ اللَّهِ وَأَقْوَمُ لِلشَّهَادَةِ وَأَدْنَى أَلَّا تَرْتَابُوا إِلَّا أَنْ تَكُونَ تِجَارَةً حَاضِرَةً تُدِيرُونَهَا بَيْنَكُمْ فَلَيْسَ عَلَيْكُمْ جُنَاحٌ أَلَّا تَكْتُبُوهَا وَأَشْهِدُوا إِذَا تَبَايَعْتُمْ وَلَا يُضَارَّ كَاتِبٌ وَلَا شَهِيدٌ وَإِنْ تَفْعَلُوا فَإِنَّهُ فُسُوقٌ بِكُمْ وَاتَّقُوا اللَّهَ وَيُعَلِّمُكُمُ اللَّهُ وَاللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ ﴿۲۸۲﴾

اي كساني كه ايمان آورده‏ ايد! هنگامي كه بدهي مدت داري (به خاطر وام يا داد و ستد) به يكديگر پيدا كنيد، آن را بنويسيد! و بايد نويسنده‏ اي از روي عدالت، (سند را) در ميان شما بنويسد! و كسي كه قدرت بر نويسندگي دارد، نبايد از نوشتن – همان طور كه خدا به او تعليم داده – خودداري كند! پس بايد بنويسد، و آن كس كه حق بر عهده اوست، بايد املا كند، و از خدا كه پروردگار اوست به پرهيزد، و چيزي را فروگذار ننمايد! و اگر كسي كه حق بر ذمه اوست، سفيه يا (از نظر عقل) ضعيف (و مجنون) است، يا (به خاطر لال بودن،) توانايي بر املا كردن ندارد، بايد ولي او (به جاي او،) با رعايت عدالت، املا كند! و دو نفر از مردان (عادل) خود را (بر اين حق) شاهد بگيريد! و اگر دو مرد نبودند، يك مرد و دو زن، از كساني كه مورد رضايت و اطمينان شما هستند، انتخاب كنيد! (و اين دو زن، بايد با هم شاهد قرار گيرند،) تا اگر يكي انحرافي يافت، ديگري به او ياد آوري كند. و شهود نبايد به هنگامي كه آنها را (براي شهادت) دعوت مي‏كنند، خودداري نمايند! و از نوشتن (بدهي خود،) چه كوچك باشد يا بزرگ، ملول نشويد (هر چه باشد بنويسيد)! اين، در نزد خدا به عدالت نزديك تر، و براي شهادت مستقيم تر، و براي جلوگيري از ترديد و شك (و نزاع و گفتگو) بهتر مي‏باشد، مگر اينكه داد و ستد نقدي باشد كه بين خود، دست به دست مي‏كنيد. در اين صورت، گناهي بر شما نيست كه آن را ننويسيد. ولي هنگامي كه خريد و فروش (نقدي) مي‏كنيد، شاهد بگيريد! و نبايد به نويسنده و شاهد، (به خاطر حقگويي،) زياني برسد (و تحت فشار قرار گيرند)! و اگر چنين كنيد، از فرمان پروردگار خارج شده‏ ايد. از خدا به پرهيزيد و خداوند به شما تعليم مي‏دهد، خداوند به همه چيز داناست.

سوره نسا آیه ﴿۵۸ ﴾عدل در رعایت امانت مردم

إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُكُمْ أَنْ تُؤَدُّوا الْأَمَانَاتِ إِلَى أَهْلِهَا وَإِذَا حَكَمْتُمْ بَيْنَ النَّاسِ أَنْ تَحْكُمُوا بِالْعَدْلِ إِنَّ اللَّهَ نِعِمَّا يَعِظُكُمْ بِهِ إِنَّ اللَّهَ كَانَ سَمِيعًا بَصِيرًا ﴿۵۸﴾

خداوند به شما فرمان ميدهد كه امانتها را به صاحبان آن برسانيد و هنگامي كه ميان مردم داوري ميكنيد از روي عدالت داوري كنيد، خداوند پند و اندرزهاي خوبي به شما ميدهد، خداوند شنوا و بيناست.

سوره مائده آیه ﴿۱۰۶﴾ ( عدل در وراثت )

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا شَهَادَةُ بَيْنِكُمْ إِذَا حَضَرَ أَحَدَكُمُ الْمَوْتُ حِينَ الْوَصِيَّةِ اثْنَانِ ذَوَا عَدْلٍ مِنْكُمْ أَوْ آخَرَانِ مِنْ غَيْرِكُمْ إِنْ أَنْتُمْ ضَرَبْتُمْ فِي الْأَرْضِ فَأَصَابَتْكُمْ مُصِيبَةُ الْمَوْتِ تَحْبِسُونَهُمَا مِنْ بَعْدِ الصَّلَاةِ فَيُقْسِمَانِ بِاللَّهِ إِنِ ارْتَبْتُمْ لَا نَشْتَرِي بِهِ ثَمَنًا وَلَوْ كَانَ ذَا قُرْبَى وَلَا نَكْتُمُ شَهَادَةَ اللَّهِ إِنَّا إِذًا لَمِنَ الْآثِمِينَ ﴿۱۰۶﴾

اي كساني كه ايمان آورده‏ ايد هنگامي كه مرگ يكي از شما فرا رسد در موقع وصيت بايد دو نفر عادل را از ميان شما به شهادت بطلبد، يا اگر مسافرت كرديد و مرگ شما را فرا رسد (و در راه مسلماني نيافتيد) دو نفر از غير شما، و اگر به هنگام اداي شهادت در صدق آنها شك كرديد آنها را بعد از نماز نگاه مي‏داريد تا سوگند ياد كنند كه ما حاضر نيستيم حق را به چيزي بفروشيم اگر چه در مورد خويشاوندان ما باشد و شهادت الهي را كتمان نميكنيم كه از گناهكاران خواهيم بود.

سوره انعام آیه﴿۷۰﴾ ( عدل و دنیا طلبی)

وَذَرِ الَّذِينَ اتَّخَذُوا دِينَهُمْ لَعِبًا وَلَهْوًا وَغَرَّتْهُمُ الْحَيَاةُ الدُّنْيَا وَذَكِّرْ بِهِ أَنْ تُبْسَلَ نَفْسٌ بِمَا كَسَبَتْ لَيْسَ لَهَا مِنْ دُونِ اللَّهِ وَلِيٌّ وَلَا شَفِيعٌ وَإِنْ تَعْدِلْ كُلَّ عَدْلٍ لَا يُؤْخَذْ مِنْهَا أُولَئِكَ الَّذِينَ أُبْسِلُوا بِمَا كَسَبُوا لَهُمْ شَرَابٌ مِنْ حَمِيمٍ وَعَذَابٌ أَلِيمٌ بِمَا كَانُوا يَكْفُرُونَ ﴿۷۰﴾

كساني را كه آئين (فطري) خود را به بازي و سرگرمي (و استهزاء) گرفتند و زندگي دنيا آنها را مغرور ساخته رها كن و به آنها يادآوري نما تا گرفتار (عواقب شوم) اعمال خود نشوند، (در آن روز) جز خدا نه يار و ياوري دارند و نه شفاعت كنندهاي و (چنين كسي) اگر هر گونه عوضي بپردازد از او پذيرفته نخواهد شد آنها كساني هستند كه گرفتار اعمالي شده‏ اند كه انجام داده‏ اند، نوشابهاي از آب سوزان براي آنها است و عذاب دردناكي به خاطر اينكه كفر ورزيدند.

سوره انعام آیه ﴿۱۱۵ ﴾ ( عدل و نبوت)

وَتَمَّتْ كَلِمَتُ رَبِّكَ صِدْقًا وَعَدْلًا لَا مُبَدِّلَ لِكَلِمَاتِهِ وَهُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ ﴿۱۱۵﴾

و كلام پروردگار تو با صدق و عدل به انجام رسيد هيچكس نمي‏تواند كلمات او را دگرگون سازد و او شنونده دانا است.

سوره انعام آیه ﴿۱۵۲﴾ ( عدل در سخن گفتن )

وَلَا تَقْرَبُوا مَالَ الْيَتِيمِ إِلَّا بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ حَتَّى يَبْلُغَ أَشُدَّهُ وَأَوْفُوا الْكَيْلَ وَالْمِيزَانَ بِالْقِسْطِ لَا نُكَلِّفُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَهَا وَإِذَا قُلْتُمْ فَاعْدِلُوا وَلَوْ كَانَ ذَا قُرْبَى وَبِعَهْدِ اللَّهِ أَوْفُوا ذَلِكُمْ وَصَّاكُمْ بِهِ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ ﴿۱۵۲﴾

و به مال يتيم جز به نحو احسن (و براي اصلاح) نزديك نشويد تا به حد رشد برسد، و حق پيمانه و وزن را به عدالت ادا كنيد، هيچكس را جز به مقدار توانائي تكليف نمي‏كنيم، و هنگامي كه سخني مي‏گوئيد عدالت را رعايت نمائيد حتي اگر در مورد نزديكان بوده باشد، اين چيزي است كه خداوند شما را به آن سفارش مي‏كند تا متذكر شويد .

 

تفاوت عدل و قسط

الف) عدل:
* تعريف عدل: حالتي است بين افراط و تفريط، به گونه اي که در اين حد وسط زيادت يا نقصاني قرار نداشته و اعتدال کامل مراعات شده و به خاطر همين مفهوم است که از ميانه روي، مساوات، ساز وارگي، و استقامت به حضرت مولا اميرالمؤمنين علي(ع) ازعدل چنين تعبير نموده: «العدل يضع الامور مواضعها؛ عدل، هر چيز را به جاي خود قرار مي دهد. » نهج البلاغه، حکمت هاي شماره ۴۳۷»

  يعني: نتيجه و هدف عدل و شاخصه اصلي آن اين است که هر چيز در جاي خود قرار گيرد و هر کس بدانچه شايسته است برسد.

ب) قسط:
* تعريف قسط: اين کلمه از آن جهت که در بردارنده مفهوم «اعتدال و حفظ از انحراف و افراط و تفريط» است با عدل هم معني مي باشد اما يکي از تفاوت هايش با عدل آن است که «قسط» جنبه تطبيق مفهوم عدالت و اجراء آن در مصاديق و مواردش را داراست و وقتي «عدل» بخواهد تحقق و بروز داشته باشد از آن به «قسط» تعبير مي گردد. شاهد اين تفاوت، آيه ۹ از سوره ۴۹ قرآن است که ۲ واژه عدل و قسط کنار هم آمده و طبيعتا بايد اين دو، متفاوت باشند.

 

 سوره حجرات آیه ﴿۹﴾

وَإِنْ طَائِفَتَانِ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ اقْتَتَلُوا فَأَصْلِحُوا بَيْنَهُمَا فَإِنْ بَغَتْ إِحْدَاهُمَا عَلَى الْأُخْرَى فَقَاتِلُوا الَّتِي تَبْغِي حَتَّى تَفِيءَ إِلَى أَمْرِ اللَّهِ فَإِنْ فَاءَتْ فَأَصْلِحُوا بَيْنَهُمَا بِالْعَدْلِ وَأَقْسِطُوا إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ ﴿۹﴾

هر گاه دو گروه از مؤ منان با هم به نزاع و جنگ پردازند در ميان آنها صلح برقرار سازيد و اگر يكي از آنها بر ديگري تجاوز كند با طايفه ظالم پيكار كنيد تا به فرمان خدا بازگردد، هر گاه بازگشت (و زمينه صلح فراهم شد) در ميان آن دو بر طبق عدالت صلح برقرار سازيد، و عدالت پيشه كنيد كه خداوند عدالت پيشه گان را دوست دارد.

 

 ۲- تفاوت هاي مفهومي و مصداقي عدل و قسط: اولا: قسط، اجراء و تحقق عدل است و پيامدش نيز تطبيق عدل بر موارد و جايگاه هاي خارجي اش مي باشد. ثانيا: قسط، عدلي است که ظهور يافته و محسوس گشته و از همين روست که ترازو کردن اشياء را قسط مي گويند چون عدل و تعادل را به صورت آشکارا نمايش مي دهد. (معجم الفروق اللغويه، ابي هلال عسکري، ص ۴۲۸).

واژه قسط بیشتر در امور اقتصادى و توزیع اموال براساس عدالت اجتماعى بین افراد به كار مى رود كه در این جهت هیچگونه تبعیضى نباشد كه در مقابل جور قرار گرفته است، ولى عدل یك معنى عامى دارد كه شامل عدالت در تمامى ابعاد از عقائد و فرهنگ و سیاست و… خواهد شد، كه در مقابل ظلم است .
توسعه عدل و داد در حدى است كه طبق بعضى از روایات نخستین گامى كه امام قائم (عج) پس از خروج برمى دارد این است كه سخنگوى آن حضرت به جهانیان اعلام مى كند:
كسانى كه مى خواهند حج مستحب بجاى آورند، حجرالاسود و محل طواف را به كسانى كه حج واجب دارند، واگذار نمایند « سفینه البحار، جلد۱، صفحه ۲۲۵. »

قسط و عدل، هر دو بسیار مهم هستند، ولى رعایت قسط بخصوص در حكومت اسلامى جاى خاصى دارد، مثلاً در اسلام باید بیت المال بطور تساوى در بین مستعقین، توزیع گردد، شیوه امام على علیه السلام چنانكه در گفتارش در نهج البلاغه پیداست، همین بوده است، داستان آهن گداخته در رابطه با برادرش عقیل كه در خطبه ۲۲۴ نهج البلاغه آمده ، شاهد گویائى بر این مطلب است این همان قسط است .

و در خطبه ۱۲۶ مى فرماید:
«  و لو كان امال لى لسویت بینهم فكیف و انما المال مال اللّه»؛ اگر مال از شخص من بود، آنرا بطور مساوى تقسیم مى كردم، تا چه رسد به اینكه مال، از آن خدا است .
از دیدگاه فقه اسلامى نیز مسئله چنین است، عالم بزرگ شیخ طوسى (ره) در كتاب خلاف باب العین و قسمة الغنیمة در مسأله ۴۴ گوید:
در بیت المال، بین مردم بخاطر شرافت و یا سابقه بیشتر در اسلام یا دانش و زهد، فرقى نباید گذاشت و شیوه امام على علیه السلام همین بود… سپس ‍ مى گوید: اسم بیت المال، مطلق است و شامل همه مردم مى شود.

محقق عالیقدر صاحب جواهر رحمه اللّه در جلد ۱۶ نیز همین نظر را بیان مى كند.

آرى در پاره اى از موارد بخاطر امور استثنائى، به بعضى بیشتر داده مى شود، مثلا در غنائم جنگى كه یكى از منابع درآمد بیت المال است به جنگجویان پیاده یك سهم و به جنگ جویان سواره دو سهم و به جنگ جویانى كه از یك اسب بیشتر دارند، سه سهم داده مى شود، ولى این فرق به خاطر مخارج خوراك آن اسبها است، و حاكى از تبعیض این فرق به خاطر مخارج آن اسبها است، و حاكى از تبعیض در تقسیم بیت المال نیست .

سوره اعراف آیه ﴿۲۹﴾

قُلْ أَمَرَ رَبِّي بِالْقِسْطِ وَأَقِيمُوا وُجُوهَكُمْ عِنْدَ كُلِّ مَسْجِدٍ وَادْعُوهُ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ كَمَا بَدَأَكُمْ تَعُودُونَ ﴿۲۹﴾

بگو پروردگارم به عدالت فرمان داده است، و توجه خويش را در هر مسجد (و به هنگام عبادت) به سوي او كنيد و او را بخوانيد و دين (خود) را براي او خالص گردانيد (و بدانيد) همانگونه كه در آغاز شما را آفريد (بار ديگر در رستاخيز) بازمي گرديد.

در تفسير نمونه در بيان تفاوت بين قسط و عدل ذيل آيه ۲۹ از سوره اعراف آمده است كه: مي دانيم عدالت مفهوم وسيعي دارد كه همه اعمال نيك را در بر مي گيرد، زيرا حقيقت عدالت آن است كه هر چيز را در مورد خود به كار برند و به جاي خود نهند، گرچه ميان عدالت و قسط تفاوتي وجود دارد، عدالت به اين گفته مي شود كه انسان حق هر كسي را بپردازد و نقطه مقابلش آن است كه ظلم و ستم كند و حقوق افراد را از آنها دريغ دارد، ولي قسط مفهومش آن است كه حق كسي را به كس ديگري ندهند و به تعبير ديگر تبعيض روا ندارد و نقطه مقابلش آن است كه حق كسي را به ديگري بدهند ولي مفهوم وسيع اين دو كلمه مخصوصاً هنگامي كه جدا از يكديگر استعمال مي شوند تقريباً مساوي است و به معناي رعايت اعتدال در همه چيز و همه كار و هر چيز را به جاي خويش قرار دادن مي باشد.« تفسير نمونه ، ج۶، ص۱۴۳»

بنابراين در تفاوت قسط و عدل گفته مي شود كه اولاً عدل فقط در همان معناي اعتدال و ميانه روي به كار مي رود اما قسط علاوه بر معناي عدالت، در معناي مخالف آن نيز يعني در ظلم وتعدي نيز به كار مي رود، اما در حالتي كه قسط در معناي عدالت به كار رود در اين صورت قسط از آن جهت كه در بر دارنده مفهوم «اعتدال و حفظ از انحراف و افراط و تفريط است، با عدل هم معنا مي باشد. اما در اين صورت نيز جهت تفاوتي بين اين دو واژه وجود دارد كه عبارت از اين است كه قسط جنبه ظهور و اجراء عدل است يعني قسط بهره و نصيبي است كه در تقسيم آن برابري و عدالت رعايت شده باشد. تفاوت ديگر اين است كه عدل معنايش اعطاي حق است و مقابلش ظلم است، اما قسط به معناي تبعيض قائل نشدن است.

 

بقره ۲۸۲

أَيهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا تَدَاينْتُمْ بِدَينٍ إِلَى أَجَلٍ مُسَمًّى فَاكْتُبُوهُ وَلْيكْتُبْ بَينَكُمْ كَاتِبٌ بِالْعَدْلِ وَلَا يأْبَ كَاتِبٌ أَنْ يكْتُبَ كَمَا عَلَّمَهُ اللَّهُ فَلْيكْتُبْ وَلْيمْلِلِ الَّذِي عَلَيهِ الْحَقُّ وَلْيتَّقِ اللَّهَ رَبَّهُ وَلَا يبْخَسْ مِنْهُ شَيئًا فَإِنْ كَانَ الَّذِي عَلَيهِ الْحَقُّ سَفِيهًا أَوْ ضَعِيفًا أَوْ لَا يسْتَطِيعُ أَنْ يمِلَّ هُوَ فَلْيمْلِلْ وَلِيهُ بِالْعَدْلِ وَاسْتَشْهِدُوا شَهِيدَينِ مِنْ رِجَالِكُمْ فَإِنْ لَمْ يكُونَا رَجُلَينِ فَرَجُلٌ وَامْرَأَتَانِ مِمَّنْ تَرْضَوْنَ مِنَ الشُّهَدَاءِ أَنْ تَضِلَّ إِحْدَاهُمَا فَتُذَكِّرَ إِحْدَاهُمَا الْأُخْرَى وَلَا يأْبَ الشُّهَدَاءُ إِذَا مَا دُعُوا وَلَا تَسْأَمُوا أَنْ تَكْتُبُوهُ صَغِيرًا أَوْ كَبِيرًا إِلَى أَجَلِهِ ذَلِكُمْ أَقْسَطُ عِنْدَ اللَّهِ وَأَقْوَمُ لِلشَّهَادَةِ وَأَدْنَى أَلَّا تَرْتَابُوا إِلَّا أَنْ تَكُونَ تِجَارَةً حَاضِرَةً تُدِيرُونَهَا بَينَكُمْ فَلَيسَ عَلَيكُمْ جُنَاحٌ أَلَّا تَكْتُبُوهَا وَأَشْهِدُوا إِذَا تَبَايعْتُمْ وَلَا يضَارَّ كَاتِبٌ وَلَا شَهِيدٌ وَإِنْ تَفْعَلُوا فَإِنَّهُ فُسُوقٌ بِكُمْ وَاتَّقُوا اللَّهَ وَيعَلِّمُكُمُ اللَّهُ وَاللَّهُ بِكُلِّ شَيءٍ عَلِيمٌ(s۲۸۲)

اي کساني که ايمان آورده‌ايد! هنگامي که بدهي مدت‌داري (به خاطر وام يا داد و ستد) به يکديگر پيدا کنيد، آن را بنويسيد! و بايد نويسنده‌اي از روي عدالت، (سند را) در ميان شما بنويسد! و کسي که قدرت بر نويسندگي دارد، نبايد از نوشتن -همان طور که خدا به او تعليم داده- خودداري کند! پس بايد بنويسد، و آن کس که حق بر عهده اوست، بايد املا کند، و از خدا که پروردگار اوست بپرهيزد، و چيزي را فروگذار ننمايد! و اگر کسي که حق بر ذمه اوست، سفيه (يا از نظر عقل) ضعيف (و مجنون) است، يا (به خاطر لال بودن،) توانايي بر املاکردن ندارد، بايد ولي او (به جاي او،) با رعايت عدالت، املا کند! و دو نفر از مردان (عادل) خود را (بر اين حق) شاهد بگيريد! و اگر دو مرد نبودند، يک مرد و دو زن، از کساني که مورد رضايت و اطمينان شما هستند، انتخاب کنيد! (و اين دو زن، بايد با هم شاهد قرار گيرند،) تا اگر يکي انحرافي يافت، ديگري به او يادآوري کند. و شهود نبايد به هنگامي که آنها را (براي شهادت) دعوت مي‌کنند، خودداري نمايند! و از نوشتن (بدهي خود،) چه کوچک باشد يا بزرگ،ملول نشويد (هر چه باشد بنويسيد)! اين، در نزد خدا به عدالت نزديکتر، و براي شهادت مستقيم تر، و براي جلوگيري از ترديد و شک (و نزاع و گفتگو) بهتر مي‌باشد؛ مگر اينکه داد و ستد نقدي باشد که بين خود، دست به دست مي‌کنيد. در اين صورت، گناهي بر شما نيست که آن را ننويسيد. ولي هنگامي که خريد و فروش (نقدي) مي‌کنيد، شاهد بگيريد! و نبايد به نويسنده و شاهد، (به خاطر حقگويي،) زياني برسد (و تحت فشار قرار گيرند)! و اگر چنين کنيد، از فرمان پروردگار خارج شده‌ايد. از خدا بپرهيزيد! و خداوند به شما تعليم مي‌دهد؛ خداوند به همه چيز داناست.

سوره مائده آیه (۸)

یا أَيهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُونُوا قَوَّامِينَ لِلَّهِ شُهَدَاءَ بِالْقِسْطِ وَلَا يجْرِمَنَّكُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ عَلَى أَلَّا تَعْدِلُوا اعْدِلُوا هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوَى وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ(۸)

اي کساني که ايمان آورده‌ايد! همواره براي خدا قيام کنيد، و از روي عدالت،گواهي دهيد! دشمني با جمعيتي، شما را به گناه و ترک عدالت نکشاند! عدالت کنيد، که به پرهيزگاري نزديکتر است! و از (معصيت) خدا بپرهيزيد، که از آنچه انجام مي‌دهيد، با خبر است!

 

سوره نساء آیه (۱۳۵)

يا أَيهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُونُوا قَوَّامِينَ بِالْقِسْطِ شُهَدَاءَ لِلَّهِ وَلَوْ عَلَى أَنْفُسِكُمْ أَوِ الْوَالِدَينِ وَالْأَقْرَبِينَ إِنْ يكُنْ غَنِيا أَوْ فَقِيرًا فَاللَّهُ أَوْلَى بِهِمَا فَلَا تَتَّبِعُوا الْهَوَى أَنْ تَعْدِلُوا وَإِنْ تَلْوُوا أَوْ تُعْرِضُوا فَإِنَّ اللَّهَ كَانَ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرًا(النساء/۱۳۵)

اي کساني که ايمان آورده‌ايد! کاملا قيام به عدالت کنيد! براي خدا شهادت دهيد، اگر چه (اين گواهي) به زيان خود شما، يا پدر و مادر و نزديکان شما بوده باشد! (چرا که) اگر آنها غني يا فقير باشند، خداوند سزاوارتر است که از آنان حمايت کند. بنابراين، از هوي و هوس پيروي نکنيد؛ که از حق، منحرف خواهيد شد! و اگر حق را تحريف کنيد، و يا از اظهار آن، اعراض نماييد، خداوند به آنچه انجام مي‌دهيد، آگاه است.

 

سوره حجرات آیه (۹)

وَإِنْ طَائِفَتَانِ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ اقْتَتَلُوا فَأَصْلِحُوا بَينَهُمَا فَإِنْ بَغَتْ إِحْدَاهُمَا عَلَى الْأُخْرَى فَقَاتِلُوا الَّتِي تَبْغِي حَتَّى تَفِيءَ إِلَى أَمْرِ اللَّهِ فَإِنْ فَاءَتْ فَأَصْلِحُوا بَينَهُمَا بِالْعَدْلِ وَأَقْسِطُوا إِنَّ اللَّهَ يحِبُّ الْمُقْسِطِينَ(۹)

و هرگاه دو گروه از مؤمنان با هم به نزاع و جنگ پردازند، آنها را آشتي دهيد؛ و اگر يکي از آن دو بر ديگري تجاوز کند، با گروه متجاوز پيکار کنيد تا به فرمان خدا بازگردد؛ و هرگاه بازگشت (و زمينه صلح فراهم شد)، در ميان آن دو به عدالت صلح برقرار سازيد؛ و عدالت پيشه کنيد که خداوند عدالت پيشگان را دوست مي‌دارد.

سوره انعام آیه (۱۵۲)

وَلَا تَقْرَبُوا مَالَ الْيتِيمِ إِلَّا بِالَّتِي هِي أَحْسَنُ حَتَّى يبْلُغَ أَشُدَّهُ وَأَوْفُوا الْكَيلَ وَالْمِيزَانَ بِالْقِسْطِ لَا نُكَلِّفُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَهَا وَإِذَا قُلْتُمْ فَاعْدِلُوا وَلَوْ كَانَ ذَا قُرْبَى وَبِعَهْدِ اللَّهِ أَوْفُوا ذَلِكُمْ وَصَّاكُمْ بِهِ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ(۱۵۲)

و به مال يتيم، جز به بهترين صورت (و براي اصلاح)، نزديک نشويد، تا به حد رشد خود برسد! و حق پيمانه و وزن را بعدالت ادا کنيد! -هيچ کس را، جز بمقدار تواناييش، تکليف نمي‌کنيم- و هنگامي که سخني مي‌گوييد، عدالت را رعايت نماييد، حتي اگر در مورد نزديکان (شما) بوده باشد و به پيمان خدا وفا کنيد، اين چيزي است که خداوند شما را به آن سفارش مي‌کند، تا متذکر شويد!

سوره آل عمران آیه (۱۸۰) و (۲۱)

وَلَا يحْسَبَنَّ الَّذِينَ يبْخَلُونَ بِمَا آتَاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ هُوَ خَيرًا لَهُمْ بَلْ هُوَ شَرٌّ لَهُمْ سَيطَوَّقُونَ مَا بَخِلُوا بِهِ يوْمَ الْقِيامَةِ وَلِلَّهِ مِيرَاثُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ(۱۸۰)

کساني که بخل مي‌ورزند، و آنچه را خدا از فضل خويش به آنان داده، انفاق نمي‌کنند، گمان نکنند اين کار به سود آنها است؛ بلکه براي آنها شر است؛ بزودي در روز قيامت، آنچه را نسبت به آن بخل ورزيدند، همانند طوقي به گردنشان مي‌افکنند. و ميراث آسمانها و زمين، از آن خداست؛ و خداوند، از آنچه انجام مي‌دهيد، آگاه است.

 

  إِنَّ الَّذِينَ يكْفُرُونَ بِآياتِ اللَّهِ وَيقْتُلُونَ النَّبِيينَ بِغَيرِ حَقٍّ وَيقْتُلُونَ الَّذِينَ يأْمُرُونَ بِالْقِسْطِ مِنَ النَّاسِ فَبَشِّرْهُمْ بِعَذَابٍ أَلِيمٍ(۲۱)

کساني که نسبت به آيات خدا کفر مي‌ورزند و پيامبران را بناحق مي‌کشند، و (نيز) مردمي را که امر به عدالت مي‌کنند به قتل مي‌رسانند، و به کيفر دردناک (الهي) بشارت ده!

سوره نسا آیه (۲) و (۱۲۷)

وَآتُوا الْيتَامَى أَمْوَالَهُمْ وَلَا تَتَبَدَّلُوا الْخَبِيثَ بِالطَّيبِ وَلَا تَأْكُلُوا أَمْوَالَهُمْ إِلَى أَمْوَالِكُمْ إِنَّهُ كَانَ حُوبًا كَبِيرًا(۲)

و اموال يتيمان را (هنگامي که به حد رشد رسيدند) به آنها بدهيد! و اموال بد (خود) را، با اموال خوب (آنها) عوض نکنيد! و اموال آنان را همراه اموال خودتان (با مخلوط کردن يا تبديل نمودن) نخوريد، زيرا اين گناه بزرگي است!

وَيسْتَفْتُونَكَ فِي النِّسَاءِ قُلِ اللَّهُ يفْتِيكُمْ فِيهِنَّ وَمَا يتْلَى عَلَيكُمْ فِي الْكِتَابِ فِي يتَامَى النِّسَاءِ اللَّاتِي لَا تُؤْتُونَهُنَّ مَا كُتِبَ لَهُنَّ وَتَرْغَبُونَ أَنْ تَنْكِحُوهُنَّ وَالْمُسْتَضْعَفِينَ مِنَ الْوِلْدَانِ وَأَنْ تَقُومُوا لِلْيتَامَى بِالْقِسْطِ وَمَا تَفْعَلُوا مِنْ خَيرٍ فَإِنَّ اللَّهَ كَانَ بِهِ عَلِيمًا(۱۲۷)

از تو درباره حکم زنان سؤال مي‌کنند؛ بگو: «خداوند درباره آنان به شما پاسخ مي دهد: آنچه در قرآن درباره زنان يتيمي که حقوقشان را به آنها نمي‌دهيد، و مي‌خواهيد با آنها ازدواج کنيد، و نيز آنچه درباره کودکان صغير و ناتوان براي شما بيان شده است، (قسمتي از سفارشهاي خداوند در اين زمينه مي‌باشد؛ و نيز به شما سفارش مي‌کند که) با يتيمان به عدالت رفتار کنيد! و آنچه از نيکيها انجام مي‌دهيد؛ خداوند از آن آگاه است (و به شما پاداش شايسته مي‌دهد).

سوره مائده آیه (۴۲)

سَمَّاعُونَ لِلْكَذِبِ أَكَّالُونَ لِلسُّحْتِ فَإِنْ جَاءُوكَ فَاحْكُمْ بَينَهُمْ أَوْ أَعْرِضْ عَنْهُمْ وَإِنْ تُعْرِضْ عَنْهُمْ فَلَنْ يضُرُّوكَ شَيئًا وَإِنْ حَكَمْتَ فَاحْكُمْ بَينَهُمْ بِالْقِسْطِ إِنَّ اللَّهَ يحِبُّ الْمُقْسِطِينَ(۴۲)

آنها بسيار به سخنان تو گوش مي‌دهند تا آن را تکذيب کنند؛ مال حرام فراوان مي خورند؛ پس اگر نزد تو آمدند، در ميان آنان داوري کن، يا (اگر صلاح دانستي) آنها را به حال خود واگذار! و اگر از آنان صرف‌نظر کني، به تو هيچ زياني نمي‌رسانند؛ و اگر ميان آنها داوري کني، با عدالت داوري کن، که خدا عادلان را دوست دارد!

سوره اعراف آیه (۲۹)

قُلْ أَمَرَ رَبِّي بِالْقِسْطِ وَأَقِيمُوا وُجُوهَكُمْ عِنْدَ كُلِّ مَسْجِدٍ وَادْعُوهُ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ كَمَا بَدَأَكُمْ تَعُودُونَ(۲۹)

بگو: «پروردگارم امر به عدالت کرده است؛ و توجه خويش را در هر مسجد (و به هنگام عبادت) به سوي او کنيد! و او را بخوانيد، در حالي که دين (خود) را براي او خالص گردانيد! (و بدانيد) همان گونه که در آغاز شما را آفريد، (بار ديگر در رستاخيز) بازمي‌گرديد!

سوره یونس آیه (۴) و (۴۷) و (۵۴)

إِلَيهِ مَرْجِعُكُمْ جَمِيعًا وَعْدَ اللَّهِ حَقًّا إِنَّهُ يبْدَأُ الْخَلْقَ ثُمَّ يعِيدُهُ لِيجْزِي الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ بِالْقِسْطِ وَالَّذِينَ كَفَرُوا لَهُمْ شَرَابٌ مِنْ حَمِيمٍ وَعَذَابٌ أَلِيمٌ بِمَا كَانُوا يكْفُرُونَ(۴)

بازگشت همه شما بسوي اوست! خداوند وعده حقي فرموده؛ او آفرينش را آغاز مي‌کند، سپس آن را بازمي‌گرداند، تا کساني را که ايمان آورده و کارهاي شايسته انجام داده‌اند، بعدالت جزا دهد؛ و براي کساني که کافر شدند، نوشيدني از مايع سوزان است؛ و عذابي دردناک، بخاطر آنکه کفر مي‌ورزيدند!

وَلِكُلِّ أُمَّةٍ رَسُولٌ فَإِذَا جَاءَ رَسُولُهُمْ قُضِي بَينَهُمْ بِالْقِسْطِ وَهُمْ لَا يظْلَمُونَ(۴۷)

براي هر امتي، رسولي است؛ هنگامي که رسولشان به سوي آنان بيايد، بعدالت در ميان آنها داوري مي‌شود؛ و ستمي به آنها نخواهد شد!

وَلَوْ أَنَّ لِكُلِّ نَفْسٍ ظَلَمَتْ مَا فِي الْأَرْضِ لَافْتَدَتْ بِهِ وَأَسَرُّوا النَّدَامَةَ لَمَّا رَأَوُا الْعَذَابَ وَقُضِي بَينَهُمْ بِالْقِسْطِ وَهُمْ لَا يظْلَمُونَ(۵۴)

و هر کس که ستم کرده، اگر تمامي آنچه روي زمين است در اختيار داشته باشد، (همه را از هول عذاب،) براي نجات خويش مي‌دهد! و هنگامي که عذاب را ببينند،( پشيمان مي‌شوند؛ اما) پشيماني خود را کتمان مي‌کنند (،مبادا رسواتر شوند)! و در ميان آنها، بعدالت داوري مي‌شود؛ و ستمي بر آنها نخواهد شد!

سوره هود آیه (۸۵)

وَيا قَوْمِ أَوْفُوا الْمِكْيالَ وَالْمِيزَانَ بِالْقِسْطِ وَلَا تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْياءَهُمْ وَلَا تَعْثَوْا فِي الْأَرْضِ مُفْسِدِينَ(۸۵)

و اي قوم من! پيمانه و وزن را با عدالت، تمام دهيد! و بر اشياء (و اجناس) مردم، عيب نگذاريد؛ و از حق آنان نکاهيد! و در زمين به فساد نکوشيد!

سوره انبیا آیه (۴۷)

وَنَضَعُ الْمَوَازِينَ الْقِسْطَ لِيوْمِ الْقِيامَةِ فَلَا تُظْلَمُ نَفْسٌ شَيئًا وَإِنْ كَانَ مِثْقَالَ حَبَّةٍ مِنْ خَرْدَلٍ أَتَينَا بِهَا وَكَفَى بِنَا حَاسِبِينَ(۴۷)

ما ترازوهاي عدل را در روز قيامت برپا مي‌کنيم؛ پس به هيچ کس کمترين ستمي نمي‌شود؛ و اگر بمقدار سنگيني يک دانه خردل (کار نيک و بدي) باشد، ما آن را حاضر مي‌کنيم؛ و کافي است که ما حساب‌کننده باشيم!

سوره حجرات آیه (۹)

وإِنْ طَائِفَتَانِ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ اقْتَتَلُوا فَأَصْلِحُوا بَينَهُمَا فَإِنْ بَغَتْ إِحْدَاهُمَا عَلَى الْأُخْرَى فَقَاتِلُوا الَّتِي تَبْغِي حَتَّى تَفِيءَ إِلَى أَمْرِ اللَّهِ فَإِنْ فَاءَتْ فَأَصْلِحُوا بَينَهُمَا بِالْعَدْلِ وَأَقْسِطُوا إِنَّ اللَّهَ يحِبُّ الْمُقْسِطِينَ(۹)

و هرگاه دو گروه از مؤمنان با هم به نزاع و جنگ پردازند، آنها را آشتي دهيد؛ و اگر يکي از آن دو بر ديگري تجاوز کند، با گروه متجاوز پيکار کنيد تا به فرمان خدا بازگردد؛ و هرگاه بازگشت (و زمينه صلح فراهم شد)، در ميان آن دو به عدالت صلح برقرار سازيد؛ و عدالت پيشه کنيد که خداوند عدالت پيشگان را دوست مي‌دارد.

سوره رحمن آیه (۹)

وَأَقِيمُوا الْوَزْنَ بِالْقِسْطِ وَلَا تُخْسِرُوا الْمِيزَانَ(۹)

و وزن را بر اساس عدل برپا داريد و ميزان را کم نگذاريد!

سوره حدید آیه (۲۵)

لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَينَاتِ وَأَنْزَلْنَا مَعَهُمُ الْكِتَابَ وَالْمِيزَانَ لِيقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ وَأَنْزَلْنَا الْحَدِيدَ فِيهِ بَأْسٌ شَدِيدٌ وَمَنَافِعُ لِلنَّاسِ وَلِيعْلَمَ اللَّهُ مَنْ ينْصُرُهُ وَرُسُلَهُ بِالْغَيبِ إِنَّ اللَّهَ قَوِي عَزِيزٌ(۲۵)

ما رسولان خود را با دلايل روشن فرستاديم، و با آنها کتاب (آسماني) و ميزان (شناسايي حق از باطل و قوانين عادلانه) نازل کرديم تا مردم قيام به عدالت کنند؛ و آهن را نازل کرديم که در آن نيروي شديد و منافعي براي مردم است، تا خداوند بداند چه کسي او و رسولانش را ياري مي‌کند بي‌آنکه او را ببينند؛ خداوند قوي و شکست‌ناپذير است!

لَا ينْهَاكُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذِينَ لَمْ يقَاتِلُوكُمْ فِي الدِّينِ وَلَمْ يخْرِجُوكُمْ مِنْ دِيارِكُمْ أَنْ تَبَرُّوهُمْ وَتُقْسِطُوا إِلَيهِمْ إِنَّ اللَّهَ يحِبُّ الْمُقْسِطِينَ(الممتحنة/۸)

خدا شما را از نيکي کردن و رعايت عدالت نسبت به کساني که در راه دين با شما پيکار نکردند و از خانه و ديارتان بيرون نراندند نهي نمي‌کند؛ چرا که خداوند عدالت‌پيشگان را دوست دارد.

«مستقیم کلمه عدل را نیاورده ولی به طور غیر مستقیم می توان به ان رسید .»

 

سوره آل عمران آیه (۱۸۲)

ذَلِكَ بِمَا قَدَّمَتْ أَيدِيكُمْ وَأَنَّ اللَّهَ لَيسَ بِظَلَّامٍ لِلْعَبِيدِ(۱۸۲)

اين بخاطر چيزي است که دستهاي شما از پيش فرستاده (و نتيجه کار شماست) و بخاطر آن است که خداوند، به بندگان (خود)، ستم نمي‌کند.

سوره انفال آیه (۵۱)

ذَلِكَ بِمَا قَدَّمَتْ أَيدِيكُمْ وَأَنَّ اللَّهَ لَيسَ بِظَلَّامٍ لِلْعَبِيدِ(۵۱)

اين، در مقابل کارهايي است که از پيش فرستاده‌ايد؛ و خداوند نسبت به بندگانش، هرگز ستم روا نمي‌دارد!

 

 سوره حج آیه (۱۰)

ذَلِكَ بِمَا قَدَّمَتْ يدَاكَ وَأَنَّ اللَّهَ لَيسَ بِظَلَّامٍ لِلْعَبِيدِ(۱۰)

(و به آنان مي‌گوييم:) اين در برابر چيزي است که دستهايتان از پيش براي شما فرستاده؛ و خداوند هرگز به بندگان ظلم نمي‌کند!

 

سوره نسا آیه (۴۰)

إِنَّ اللَّهَ لَا يظْلِمُ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ وَإِنْ تَكُ حَسَنَةً يضَاعِفْهَا وَيؤْتِ مِنْ لَدُنْهُ أَجْرًا عَظِيمًا(۴۰)

خداوند (حتي) به اندازه سنگيني ذره‌اي ستم نمي‌کند؛ و اگر کار نيکي باشد، آن را دو چندان مي‌سازد؛ و از نزد خود، پاداش عظيمي (در برابر آن) مي‌دهد.

 

انسان و صدق

• شناخت حق و عدم انحراف از آن ( مثل شمر ) – (ربنا تزغ قلوبنا …) – آیاتی که ابتدا هدایت صورت می‌گیرد، اما مجددا انسان دچار انحراف می‌شود و پس از انحراف بطورکلی منحرف می‌شود ( یا آیاتی که فقط دو بار فرصت آگاهی وجود دارد.)

آیات قرآن کریم

سوره احزاب آیه (۲۳)

مِنَ الْمُؤْمِنِينَ رِجَالٌ صَدَقُوا مَا عَاهَدُوا اللَّهَ عَلَيْهِ فَمِنْهُمْ مَنْ قَضَى نَحْبَهُ وَمِنْهُمْ مَنْ يَنْتَظِرُ وَمَا بَدَّلُوا تَبْدِيلًا ﴿۲۳﴾

در ميان مؤ منان مرداني هستند كه بر سر عهدي كه با خدا بستند صادقانه ايستاده‏ اند، بعضي پيمان خود را به آخر بردند (و در راه او شربت شهادت نوشيدند) و بعضي ديگر در انتظارند و هرگز تغيير و تبديلي در عهد و پيمان خود نداده‏ اند.

 

سوره آل عمران آیه (۸)

رَبَّنَا لَا تُزِغْ قُلُوبَنَا بَعْدَ إِذْ هَدَيْتَنَا وَهَبْ لَنَا مِنْ لَدُنْكَ رَحْمَةً إِنَّكَ أَنْتَ الْوَهَّابُ ﴿۸﴾

(راسخان در علم، مي‏گويند:) پروردگارا! دلهايمان را، بعد از آنكه ما را هدايت كردي، (از راه حق) منحرف مگردان! و از سوي خود، رحمتي بر ما ببخش، زيرا تو بخشنده‏ اي!

 

سوره فتح آیه (۱۰)

إِنَّ الَّذِينَ يُبَايِعُونَكَ إِنَّمَا يُبَايِعُونَ اللَّهَ يَدُ اللَّهِ فَوْقَ أَيْدِيهِمْ فَمَنْ نَكَثَ فَإِنَّمَا يَنْكُثُ عَلَى نَفْسِهِ وَمَنْ أَوْفَى بِمَا عَاهَدَ عَلَيْهُ اللَّهَ فَسَيُؤْتِيهِ أَجْرًا عَظِيمًا ﴿۱۰﴾

آنها كه با تو بيعت مي‏كنند در حقيقت فقط با خدا بيعت مي‏نمايند، و دست خدا بالاي دست آنهاست، هر كس پيمانشكني كند به زيان خود پيمان شكسته است و آنكس كه نسبت به عهدي كه با خدا بسته وفا كند به زودي پاداش عظيمي به او خواهد داد.

سوره روم آیه (۱۰)

ثُمَّ كَانَ عَاقِبَةَ الَّذِينَ أَسَاءُوا السُّوأَى أَنْ كَذَّبُوا بِآيَاتِ اللَّهِ وَكَانُوا بِهَا يَسْتَهْزِئُونَ ﴿۱۰﴾

سپس سرانجام كساني كه اعمال بد مرتكب شدند به جائي رسيد كه آيات خدا را تكذيب كردند و آنرا به سخريه گرفتند.

 

سوره شوری آیه (۱۵) و (۱۶)

فَلِذَلِكَ فَادْعُ وَاسْتَقِمْ كَمَا أُمِرْتَ وَلَا تَتَّبِعْ أَهْوَاءَهُمْ وَقُلْ آمَنْتُ بِمَا أَنْزَلَ اللَّهُ مِنْ كِتَابٍ وَأُمِرْتُ لِأَعْدِلَ بَيْنَكُمُ اللَّهُ رَبُّنَا وَرَبُّكُمْ لَنَا أَعْمَالُنَا وَلَكُمْ أَعْمَالُكُمْ لَا حُجَّةَ بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمُ اللَّهُ يَجْمَعُ بَيْنَنَا وَإِلَيْهِ الْمَصِيرُ ﴿۱۵﴾

تو نيز آنها را به سوي اين آئين واحد الهي دعوت كن، و آنچنان كه مامور شده‏ اي استقامت نما، و از هوا و هوسهاي آنان پيروي مكن، و بگو: به هر كتابي كه از سوي خدا نازل شده ايمان آورده‏ ام، و مامورم در ميان شما عدالت كنم، خداوند پروردگار ما و شما است، نتيجه اعمال ما از آن ما است و نتيجه اعمال شما از آن شما، خصومت شخصي در ميان ما نيست، و خداوند ما و شما را در يكجا جمع مي‏كند، و بازگشت همه به سوي او است.

وَالَّذِينَ يُحَاجُّونَ فِي اللَّهِ مِنْ بَعْدِ مَا اسْتُجِيبَ لَهُ حُجَّتُهُمْ دَاحِضَةٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَعَلَيْهِمْ غَضَبٌ وَلَهُمْ عَذَابٌ شَدِيدٌ ﴿۱۶﴾

آنها كه درباره خدا بعد از پذيرفتن دعوت او، محاجه مي‏كنند دليل آنها نزد پروردگارشان باطل و بياساس است و غضب بر آنها است و عذاب شديد از آن آنها.  

سوره محمد آیه (۷)

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنْ تَنْصُرُوا اللَّهَ يَنْصُرْكُمْ وَيُثَبِّتْ أَقْدَامَكُمْ ﴿۷﴾

اي كساني كه ايمان آورده‏ ايد! اگر خدا را ياري كنيد شما را ياري مي‏كند و گامهايتان را استوار مي‏دارد.

 

سوره اعراف آیه (۱۲۸)

قَالَ مُوسَى لِقَوْمِهِ اسْتَعِينُوا بِاللَّهِ وَاصْبِرُوا إِنَّ الْأَرْضَ لِلَّهِ يُورِثُهَا مَنْ يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ وَالْعَاقِبَةُ لِلْمُتَّقِينَ ﴿۱۲۸﴾

موسي به قوم خود گفت از خدا ياري جوئيد و استقامت پيشه كنيد كه زمين از آن خدا است و آنرا به هر كس بخواهد (و شايسته بداند) واگذار مي‏كند و سرانجام (نيك) براي پرهيزكاران است.  

سوره هود آیه (۱۱۲)

فَاسْتَقِمْ كَمَا أُمِرْتَ وَمَنْ تَابَ مَعَكَ وَلَا تَطْغَوْا إِنَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ ﴿۱۱۲﴾

بنابراين همانگونه كه فرمان يافته‏ اي استقامت كن همچنين كساني كه با تو به سوي خدا آمده‏ اند و طغيان نكنيد كه خداوند آنچه را انجام مي‏دهيد مي‏بيند.

احادیث

حضرت پيامبر (ص):

• فيما رَوى عَنِ اللّه‏ِ تَبارَكَ و تَعالى ـ : يا عِبادى ! اِنّى حَرَّمْتُ الظُّلْمَ عَلىنَفْسى وَ جَعَلْتُهُ بَيْنَـكُمْ مُحَرَّما ، فَلا تَظالَموا ؛

در آنچه از خداوند تبارك و تعالى روايت شده است: اى بندگان من! همانا ظلم را برخود حرام كردم و آن را در ميان شما نيز حرام كردم. پس بر يكديگر ظلم نكنيد. (صحيح مسلم ، ج ۴، ص ۱۹۹۴، ح ۵۵)

• بِالْعَدْلِ قامَتِ السَّماواتُ وَ الاَرْضُ ؛

آسمان‏ها و زمين، با عدالت، پا برجا مى‏مانند.  (عوالى اللآلى ، ج ۴، ص ۱۰۳)

• اِنَّ اللّه‏َ تَعالى بِقِسْطِهِ وَ عَدْلِهِ جَعَلَ الرَّوحَ وَ الْفَرَحَ فِى الرِّضا وَ الْيَقينِوَ جَعَلَ الهَمَّ وَ الْحَزَنَ فِى السَّخَطِ ؛

در حقيقت، خداوند متعال، به خاطر انصاف و عدالتش، آسايش و شادىرا در خشنودى (به خواست خودش) و يقين قرار داد و نگرانى و اندوه را درخشم خودش .( المعجم الكبير ، ج۱۰، ص۲۱۶، ح۱۰۵۱۴ )

• يونس عليه‏ السلام زمانى ديد قومش دعوت او را نمى‏پذيرند و به او ايمان نمى‏آورند،آزرده شد و احساس بى‏تابى كرد.از اين‏رو، به پروردگارش شِكوه نمود. در بخشى ازشِكوه‏هاى او چنين بود: اى پروردگار من! تو مرا در سى سالگى به سوى قومممبعوث فرمودى و من، سى و سه سال در ميانشان ماندم و آنان را به ايمان آوردن به توو تصديق رسالتم دعوت نمودم و از عذاب و محروم كردن تو بيمشان دادم؛ امّا آنان تكذيبم كردند و به من ايمان نياوردند و نبوّتم را انكار نمودند و رسالتمرا سبك شمردند و مرا تهديد نمودند و ترسيدم كه مرا بكشند. پس، عذابت را بر آنانفرود آور، زيرا آنان قومى هستند كه ايمان نمى‏آورند. آن گاه خداوند به يونس عليه‏ السلاموحى فرمود: «در ميان آنان، زن باردار و جنين و كودك خردسال و پير و زن ناتوانو مستضعف خوار وجود دارد، در حالى كه من، داور عادل هستم كه رحمتم بر خشممپيشى گرفته است. من خردسالان قوم تو را به گناهان بزرگ سالانشان كيفر نمى‏دهمو ـ اى يونس ـ آنان بندگان و آفريدگان و مردمان من در سرزمين‏هاى من و درزير پوشش من‏اند. دوست دارم درباره آنان حوصله كنم و با ايشان مدارا نمايمو توبه‏شان را انتظار مى‏كشم(. تفسير عيّاشى ، ج ۲، ص ۱۲۹، ح ۴۴ )
• اِنَّ الْعَدْلَ ميزانُ اللّه‏ِ تَعالى فِى الاَْرْضِ ، فَمَنْ اَخَذَهُ قادَهُ اِلَى الْجَنَّةِ وَ مَنْتَرَكَهُ ساقَهُ اِلَى النّارِ ؛

عدالت، ترازوى خداى متعال در زمين است. هر كس آن را به كار گيرد، به خاطر آن،به بهشت مى‏رود و هركس آن را رها كند، به جهنّم رانده مى‏شود. ( مستدرك الوسائل، ج۱۱، ص۳۱۷، ح۱۳۱۴۵ )

• هر كس در دنيا به گناهى گرفتار شود و به خاطر آن، مجازات گردد، خداوند، عادل‏تراز آن است كهدر قيامت مجازات آن گناه را بر بنده‏اش تكرار نمايد و هركس در دنياگناهى مرتكب شود و خداوند، آن را بپوشاند (ببخشد)، خدا بزرگوارتر از آن است كه عفوخود را باز پس گيرد. ( سنن ابن ماجه ، ج ۲، ص ۸۶۸، ح ۲۶۰۴ )
• به راستى كه كمك از جانب خداوند به اندازه هزينه مى‏رسد و صبر از جانب خداوندبه اندازه گرفتارى مى‏آيد. ( كنزالعمّال، ح ۱۵۹۹۳ )
• درباره ترس از قيامت و حسابرسى: لحظه ايستادنتان در پيشگاه خداوند ـ جلّجلاله ـ را به ياد آوريد، چراكه او حاكم عادل است و خودتان را براى پاسخگويى آمادهسازيد كه از شما مى‏پرسد. ( امالى صدوق ، ص ۳۵۴، ح ۴۳۲ )

 

امام علی (ع):

• اِنَّ الْعَدْلَ ميزانُ اللّه‏ِ سُبْحانَهُ الَّذى وَضَعَهُ فِى الْخَلْقِ ونَصَبَهُ لاِِقامَةِالْحَقِّ ، فَلا تُخالِفْهُ فى ميزانِهِ ولا تُعارِضْهُ فى سُلْطانِهِ ؛

به راستى كه عدالت ترازوى خداى سبحان است كه در ميان مردم قرار دادهو براى بر پاداشتن حق، نصب فرموده است، بنابراين، در ترازوى خداوند با اومخالفت نكن و با حكومتش مستيز. ( غرر الحكم ، ح ۳۴۶۴ )

• اِنْ عَقَدْتَ ايمانَكَ فَارْضَ بِالْمَقضىِّ عَلَيْكَ وَ لَكَ وَ لا تَرْجُ اَحَدا اِلاَّ اللّه‏َوَ انْتَظِرْ ما اَتاكَ بِهِ الْقَدَرُ ؛

اگر ايمانت را محكم كرده‏اى، به خواست خدا خشنود باش، چه به زيان تو باشد و چهبه سود تو، و به هيچ كس جز خدا اميد نداشته باش و در انتظار چيزى باش كه خداوندبرايت پيش مى‏آورد.   ( مختصر بصائر الدرجات ، ص ۱۳۹ )

• وَ قَدَّرَ الاَرزاقَ فَكَثَّرَها وَ قَـلَّـلَها ، وَ قَسَّمَها عَلَى الضّيقِ وَ السَّعَةِ ، فَعَدَلَفيها لِيَبْتَلىَ مَنْ اَرادَ بِمَيْسورِها وَ مَعسورِها ، وَ لِيَخْتَبِرَ بِذلِكَ الشُّكْرَ وَ الصَّبْرَ مِنْ غَنيِّهاوَ فَقيرِها ؛

خداوندروزى همگان را تعيين كرد و آن را زياد و كم نمود و در آن تنگى و گشايشقرار داد و عدالت ورزيد تا با آسانى و سختى آن، هركس را بخواهد، بيازمايد وسپاسگزارى و صبرِ ثروتمند و فقير را امتحان نمايد. ( نهج البلاغه ، از خطبه ۹۱ )

• وَ ايمُ اللّه‏ِ، مَا كانَ قَوْمٌ قَطُّ فِى غَضِّ نِعْمَةٍ مِنْ عَيْشٍ فَزالَ عَنْهُمْ اِلاَّبِذُنُوبٍ اِجتَرَحوها لاَِنَّ اللّهَ لَيْسَ بِظَـلاّمٍ لِلْعَبيدِ؛

به خدا سوگند، هرگز نعمت گروهى كه از زندگىِ خوش بهره‏مندند، از بيننمى‏رود، جز به وسيله گناهانى كه مرتكب مى‏شوند؛ چرا كه خداوند هرگز به بندگان ظلمنمى‏كند .( نهج البلاغه، از خطبه ۱۷۸ )

• و قَد سُئِلَ عَنِ القَضاءِ وَ الْقَدَرِ ـ : لا تَقولوا : وَ كَلَهُمُ اللّه‏ُ اِلى اَنْفُسِهِمفَتُوَهِّنوهُ ، وَ لا تَقولوا : اَجبَرَهُم عَلَى المَعاصى فَـتُظَـلِّموهُ ولكِن قولوا : الخَيرُ بِتَوفيقِ اللّه‏ِوَ الشَّرُّ بِخِذلانِ اللّه‏ِ وَ كُلٌّ سابِقٌ فى عِلمِ اللّه‏ِ ؛

وقتى كه از حضرت على عليه‏ السلامدرباره قضا و قدر، پرسيدند، فرمودند: نگوييد: خدا آنان(گناهكاران) را به خودشان وانهاده است، كه با اين سخن خدا را سبك مى‏كنيد، ونگوييد: خدا آنان را بر انجام دادن گناهان، مجبور ساخته است؛ كه با اين سخن به خدانسبت ظلم مى‏دهيد بلكه بگوييد: خير در سايه توفيق خدا و شر به خاطر يارى نشدن ازجانب خداست و همه اينها از قبل در علم خداوند بوده است.  (الاحتجاج ، ج ۱، ص ۴۹۲، ح ۱۲۲ )

 

امام سجاد (ع):

• خدايا! اى كسى كه در برابر احسانت توقع جبران ندارى، و اى كسى كه از بخششپشيمان نمى‏شوى و اى كسى كه مزد بنده خود را نه به همان اندازه بلكه بيشترمى‏دهى، تو در نعمت بخشيدن آغاز كننده‏اى و بخشايشت از روى لطف است. مجازاتتعدالت است و قضاوتت بهترين است. اگر عطا كنى، آن را به منّت آلوده نمى‏كنى و اگرمحروم نمايى، از روى ستم نيست. هركس تو را شكر گزارد، پادشش مى‏دهى و حال آنكه شكر گزارى را تو خود به او الهام نموده‏اى . ( صحيفه سجّاديه ، از دعاى ۴۵ )
• اللَّهُمَّ اِنْ تَشَأْ تَعْفُ عَنّا فَبِفَضْلِكَ، وَ اِنْ تَشَأْ تُعَذِّبْنا

بارخدايا، اگر بخواهى بر ما ببخشى از سر فضل مى‏بخشى، و اگر بخواهى ما را به عذاب

• فَبِعَدْلِكَ، فَسَهِّلْ لَنا عَفْوَكَ بِمَنِّكَ، وَ اَجِرْنا مِنْ عَذابِكَ

مبتلا كنى از سر عدل مبتلا مى‏كنى، الهى به رسم احسان، عفوت را نصيب ما كن، و به آئين چشم‏پوشى ما را

• بِتَجاوُزِكَ، فَاِنَّهُ لاطاقَةَ لَنا بِعَدْلِكَ، وَ لانَجاةَ لِأَحَدٍ

از عذاب برهان، كه ما را طاقت عدل تو نيست، و بدون عفوت براى هيچ يك

• مِنّا دُونَ عَفْوِكَ، يا غَنِىَّ الْاَغْنِيآءِ، ها، نَحْنُ عِبادُكَ بَيْنَ

از ما آزادى ميسّر نيست، اى بى‏نيازترين بى‏نيازها، اينك ما بندگان توايم ( صحیفه سجادیه )

• خداوند به خاطر قضاوت عادلانه‏اش، از ظالم انتقام مى‏گيرد. ( تفسير امام حسن عسكرى عليه‏ السلام، ص ۳۴۹، ح ۲۳۲)

امام صادق (ع):

• به مفضل بن عمر: اكنون به اين چارپايان بنگر. ببين چگونه هر يك به طور جداگانهدر پىِ مادرانشان هستند… همچنين بسيارى از پرندگان، مانند: مرغ و قرقاول و كبك، رامى‏بينى كه از همان ساعتى كه از تخم بيرون مى‏آيند به دنبال دانه مى‏روند. آنجوجه‏هايى كه ناتوان‏اند و حركتى ندارند، مانند: جوجه كبوتر اهلى و كبوتر صحرايى وسينه سرخ، در قلب مادران آنها، مهربانى زيادى نهاده شده است؛ به گونه‏اى كه خوراكرا پس از جمع آورى در چينه‏دانشان، در دهان آنها مى‏گذارند، و پيوسته آنها را غذامى‏دهند تا خودشان در انجام دادن كارهايشان استقلال يابند. به همين دليل (ناتوانىجوجه‏ها) است كه كبوتر، مانند مرغ، از جوجه زياد بر خوردار نمى‏شود، به جهت اين كه مادر بتواند جوجه‏هايش را خوب بپروراند تا رنجور نگردند و تلف نشوند. روزىِ همه آنهابه عدالت و از روى تدبير خداوندِ داناى مهربانِ آگاه، عطا شده است. ( بحار الأنوار ، ج ۶۴، ص ۵۴ )
• اَلنّاسُ يَسْتَغْنونَ اِذا عُدِلَ بَيْنَهُمْ وَ تُنْزِلُ السَّماءُ رِزْقَها وَ تُخْرِجُالاَْرْضُ بَرَكَـتَها بِاِذْنِ اللّه‏ِ تَعالى؛

اگر در ميان مردم عدالت اجرا شود، بى‏نياز مى‏شوند و به اذن خداوند متعال، آسمانروزىِ خود را فرو مى‏فرستد و زمين بركاتش را بيرون مى‏ريزد. ( كافى، ج ۳ ، ص ۵۶۸، ح )

• به نقل از يونس: مردى به امام صادق عليه‏ السلامگفت: فدايت شوم! آيا خداوند، بندگان را برانجام گناهان مجبور ساخته؟ امام فرمودند:« خداوند، عادل‏تر از آن است كه آنان را برانجام گناهان مجبور سازد و سپس به خاطر آن، كيفرشان نمايد». گفت: فدايت شوم! پسخداوند، اختيار آن را به بندگان واگذاشته است؟ فرمودند: «اگر به اختيار آنانمى‏گذاشت، امر و نهيشان نمى‏كرد». عرض كرد: فدايت شوم! آيا ميان جبر و واگذار كردن،جايگاه ديگرى هم هست؟ فرمود: «آرى، گسترده‏تر از فاصله ميان آسمان و زمين.(كافى ، ج ۱، ص ۱۵۹، ح ۱۱ )
• خداوند از چيزى نهى نكرد، جز اين كه مى‏داند بنده توان ترك آن را دارد و به چيزىامر نكرد، جز اين كه مى‏داند بنده توان انجام آن را دارد، زيرا جُور و سرگرمى و ستم وتكليف كردن بندگان به آنچه توانش را ندارند، از صفات خداوند نيستند». الاحتجاج ، ج ۲، ص ۲۲۳ »
• بار الها! به تحقيق دانستم كه در قضاوت تو، هيچ ظلمى و در كيفرت هيچ شتابىنيست. همانا كسى شتاب مى‏كند كه نگران از دست دادن فرصت است. و شخص ناتوانبه ظلم كردن، نياز دارد، در حالى كه ـ اى پروردگار من ـ مقام تو، بالاتر از آن است. ( تهذيب الاحكام ، ج ۵، ص ۲۷۷، ح ۹۴۶ )
• اگر فاسقان به نيت‏هايشان بازخواست مى‏شدند، در اين صورت، هركس نيّت زنامى‏كرد، به زنا و هركس نيّت دزدى مى‏كرد، به دزدى و هر كس نيّت كشتن مى‏كرد، بهكشتن بازخواست مى‏شد، ولى خداوند عادل حكيم است و ظلم، از شأن او به دور است،امّا نيكوكاران را بر پايه نيت‏هاى خوبشان و بر پايه نيت‏هاى خوبى كه پنهان داشته‏اند،پاداش مى‏دهد و بدكاران را تا زمانى كه كار بد انجام نداده‏اند، باز خواست نمى‏كند .( قرب الإسناد ، ص۹، ح ۲۸ و ص ۴۸، ح ۱۵۸ )

 

روایات:

پیامبر اکرم :

• وای بر پدران و مادران آخر الزمان که علاقه زیاد و راحت طلبی آنها برای فرزندان خود باعث خودخواهی و بیزاری فرزندان می شود .(مستدرک ج۱۵ ص ۱۶۴)
• هرکه در معاشرت با مردم به آنها ظلم نکند و دروغ نگوید و خلف وعده نکند جوانمردیش کامل عدالتش آشکار برداری با او واجب و غیبتش حرام است .(خصال ص ۲۰۸ح ۲۸)
• اولین کسی که به جهنم می رود فرمانروای قدرتمندی است که به عدالت رفتار نمی کند و ثروتمندی که حقوق مالی خود را نمی پردازد و نیازمند متکبر .(عیون الاخبار ج۲ص۲۸)
• عادل ترین مردم کسی است که برای مردم همان بپسندد که برای خود می پسندد و برای آنان نپسندد آنچه برای خود نمی پسندد.
• ساعتی عدالت بهتر است از هفتاد سال عبادت که شبها به نماز و روزهایش به روزه بگذرد.(مشکاه النور ص ۳۱۶)
• به وسیله عدل است که آسمانها و زمین پابرجاست
• آسمان ها و زمین یا به طور کلی هستی بر اساس عدالت استوار شده است . عدل اساس خلقت و آفرینش است و آفرینش بدون آن معنا ندارد .
• یک ساعت عدالت از هفتاد سال عبادتی که روزهای آن را روزه و شبهای آن را احیا داشته باشید بهتر است .
• عمل یک روزرهبری که در میان مردم به عدالت رفتار کند از عمل صدو پنجاه سال کسی که در میان اهل وعیالش مشغول عبادت باشد بهتر است .

امام علی (ع):

• العدل یضَعُ الامور مواضِعها؛(۳) عدل آنست که هر چیز را در جای خود قرار دهند.(نهج البلاغه حکمت ۴۳۷)
• از امیرالمؤمنین(ع) نقل است که در بیان توحید و عدل فرمودند: “التوحید ألاتتوهمّه و العدل ألاتتّهمه” یعنی توحید آن است که در باره خداوند با وهم و پندار خود داوری نکنی، و عدل آن است که خداوند را به کارهای ناروا متهم نسازی. (نهج البلاغه حکمت ۴۷۰)
• الثناباکثر من الاستحقاق ملق و التقصیرعن الاستحقاق عی او حسد
• اگر کسی را بیش از اندازه لیاقت مدح کردید چاپلوس خواهید بود و اگر شهامت مدح کردن را به مقدار لازم نداشتید معلوم می شود یا عاجز هستید و یا حسود که روحتان تحمل مدح دیگران را ندارد . (نهج البلاغه حکمت ۴۷۰)
• الافراط فی الملامه یشب میزان اللجاج

زیاده روی در سرزنش سبب شعله ورشدن آتش لجاجت شده و اثر معکوس دارد . (بحارالانوار ج ۷۷ ص ۲۳۲)

• خودت و خانواده ات و نزدیکانت و کسانی که به آنها علاقه داری با مردم منصفانه رفتار کنید و با دوست و دشمن به عدالت رفتار کن. (غررالحکم و دررالحکم ص ۳۹۴)
• عدالت بهتر از شجاعت است زیرا اگر مردم همگی عدالت را در باره همه به کار بگیرند از شجاعت بی نیاز می شوند .(شرح نهج البلاغه ج۲۰)
• دلهای مردم خزانه های حاکم است پس آنچه از عدالت و یا ظلم در آنها بگذارد همان را خواهد یافت .(غررالحکم )
• به وسیله عدل هرچیزی در جای خود می نشیند
• العدل احلی من الماء یصیبه الظمان

عدالت شیرین تر از آبی است که آدم تشنه به آن می رسد .(اصول کافی)

• خداوند عزوجل بر پیشوایان عادل واجب کرده که سطح زندگی خود را با ناتوان برابر کنند تا فقیر را فقرش برآشفته نکند
• از حضرت سوال شد کدامیک بالاتر است عدالت یا بخشش ؟ فرمودند عدالت کارها در جایگاهش قرار می دهد و بخشش از جایگاهش خارج می کند و عدالت سیاست عام است و بخشش سیاست خاص پس عدالت شریفتر و بالاتر است .(نهج البلاغه ص ۵۵۳)
• در اسلام سفارش شده که ساعات شبانه روز خود را برای چند موضوع تقسیم کنید ساعاتی را برای کار و ساعاتی را برای عبادت و ساعاتی را برای استراحت و تفریح و لذت حلال اختصاص دهید تا بدین وسیله نیاز های مادی و معنوی شما تامین شود . (نهج البلاغه حکمت ۳۹۰)
• ان للاقصی منهم مثل الذی للادنی

سرمایه و بیت المال مسلمین برای دورترن نقاط کشور باید همان قدر تقسیم شود که برای نزدیکترین نقاط تقسیم می شود .(نهج البلاغه  نامه ۵۳)

• حضرت علی در بیان صفات و نشانه های افراد با تقوا می فرمایند:

وملبسهم الاقتصاد

آنان از لباس ساده استفاده می کنند .(نهج البلاغه  خطبه ۱۹۳)

فاطمه زهرا (س) :

• خداوند ایمان را بر پاکی از شرک و عدل و داد را برای آرامش دلها واجب نمود.

امام صادق (ع):

• اما التوحید فان لاتجوز علی خالقک ما جاز علیک و اما العدل فان لا تنسب الی خالقک ما لامک

توحید آن است که صفات نقص و حاجت را که بر تو رواست رابه خدا نسبت ندهی و عدل آن است که آنچه خداوند انجام آن را برای تو ناپسند دانسته است به خداوند نسبت ندهی  

• لو اقتصد الناس فی المطعم لاستقامت ابدانهم

اگر مردم در مصرف غذا میانه روی کنند بدنشان پایدار و سالم می ماند. (بحار الانوار ج ۶۲ ص ۲۶۶)

• عدالت از عسل شیرین تر از کره نرمتر و از مشک خوشبو تراست
• پشیمان ترین شخص درروز قیامت کسی است که برای مردم از عدالت سخن بگوید اما خودش به دیگران عدالت روا ندارد . 
• اگر در میان مردم عدالت برقرار شود همه بی نیاز می شوند و به اذن خداوند متعال آسمان روزی خود را فرو می فرستد و زمین برکت خویش را بیرون می ریزد .(کافی ( ط –اسلامیه )ج ۳ ص ۵۶۸ ح ۶)

امام رضا (ع) :

• به کار گیری عدل و احسان و نیکویی موجب دوام و باقی ماندن نعمت می شود .

علامه طباطبايي در تحليل حقيقت عدل گفته است:
حقيقت عدل عبارت است از: «اقامة المساواة و الموازنة بين الأمور بأن يعطي كل من السهم ما ينبغي أن يعطاه. فيتساوي في ان كلا منها واقع في موضعه الذي يستحقه؛[۵] حقيقت عدل عبارت است از برقراري تساوي و توازن ميان امور به گونه‎اي كه سهم شايستة هر يك بدان داده شود. در نتيجه، همگي در اين جهت كه در جايگاه شايستة خود قرار گرفته است، يكسان و برابرند».(المیزان ج ۱۲ – ص ۳۳۱)

 

سخن بزرگان

افلاطون

عدالت ، مادر همه فضائل اخلاقی است .

 

اشعار

تو آنی که گیتی بجویی همی                          چنان کن که بر داد پویی همی
تو گر دادگر باشی و پاک دین                         زهرکس نیابی به جز آفرین
اگر دادگر باشی و سر فراز                              نمانی و نامت بمانت دراز                           (( فردوسی ))

آسمان ز عدل برپا شد                                      و اَنجُم از عدل، عالم آرا شد

وین سُرادِق که بی‌ حسابستی                        عدل اگر نیستی، خرابستی                     (( ملک الشعرای بهار ))

دارای جهان نصرت دین خسرو کامل                         یحیی بن مظفر ملک عالم عادل

ای درگه اسلام پناه تو گشاده                                         بر روی زمین روزنه جان و در دل

تعظیم تو بر جان و خرد واجب و لازم                         انعام تو بر کون و مکان فایض و شامل

روز ازل از کلک تو یک قطره سیاهی                           بر روی مه افتاد که شد حل مسائل

خورشید چو آن خال سیه دید به دل گفت                 ای کاج که من بودمی آن هندوی مقبل

شاها فلک از بزم تو در رقص و سماع است             دست طرب از دامن این زمزمه مگسل

می نوش و جهان بخش که از زلف کمندت              شد گردن بدخواه گرفتار سلاسل

دور فلکی یک سره بر منهج عدل است                     خوش باش که ظالم نبرد راه به منزل

حافظ قلم شاه جهان مقسم رزق است                     از بهر معیشت مکن اندیشه باطل                                (( حافظ شیرازی ))

 

گفت شه نیکوست خیر و موقعش                    لیک چون خیری کنی در موضعش

موضع رخ شه نهی ویرانیست                           موضع شه اسپ هم نادانیست

در شریعت هم عطا هم زجر هست                    شاه را صدر و فرس را درگه است

عدل چه بود وضع اندر موضعش                      ظلم چه بود وضع در ناموقعش

نیست باطل هر چه یزدان آفرید                        از غضب وز حلم وز نصح و مکید

خیر مطلق نیست زینها هیچ چیز                        شر مطلق نیست زینها هیچ نیز

نفع و ضر هر یکی از موضعست                        علم ازین رو واجبست و نافعست

ای بسا زجری که بر مسکین رود                        در ثواب از نان و حلوا به بود

زانک حلوا بی‌اوان صفرا کند                              سیلیش از خبث مستنقا کند

سیلیی در وقت بر مسکین بزن                          که رهاند آنش از گردن زدن

زخم در معنی فتد از خوی بد                               چوب بر گرد اوفتد نه بر نمد

بزم و زندن هست هر بهرام را                           بزم مخلص را و زندان خام را

شق باید ریش را مرهم کنی                               چرک را در ریش مستحکم کنی

تا خورد مر گوشت را در زیر آن                          نیم سودی باشد و پنجه زیان

گفت دلقک من نمی‌گویم گذار                          من همی‌گویم تحریی بیار

هین ره صبر و تانی در مبند                                صبر کن اندیشه می‌کن روز چند

در تانی بر یقینی بر زنی                                     گوش‌مال من بایقانی کنی

در روش یمشی مکبا خود چرا                          چون همی‌شاید شدن در استوا                        (( مولوی ))

بزرگانی که مانع می شوند ارباب حاجت را                 به چوب از آستان خویش می رانند دولت را

نمی داند کسی در عشق قدر درد و محنت را             که استمرار نعمت می کند بی قدر نعمت را

به شکر این که داری فرصتی، تعمیر دلها کن           که کوتاه است عمر کامرانی برق فرصت را

کسی را می رسد با چرخ مینایی طرف گشتن            که چون رطل گران بر سر کشد سنگ ملامت را

عدالت کن که در عدل آنچه یک ساعت به دست آید           میسر نیست در هفتاد سال اهل عبادت را

خموشی را چراغ عاریت در آستین دارد                                    به نور جبهه روشن دار محراب عبادت را

به آن خواری که سگ را دور می سازند از مسجد                  مکرر رانده ام از آستان خویش دولت را

اگر کوه گناه ما به محشر سایه اندازد                                       نبیند هیچ مجرم روی خورشید قیامت را

رگ خواب مرا در دست دارد چشم پر کاری                             که از هر جنبش مژگان به رقص آرد قیامت را

مرا گمنامی از وحدت به کثرت می کشد صائب                    وگرنه گوشه عزلت، کمینگاهی است شهرت را          (( صائب تبریزی ))

كنم آغاز با ياد خداوند                                               كه باشد خالق كوه دماوند

همانا اوست ما را آفريده                                          ز روح خود در اين عالم دميده

بدارد اين جهان هر آدمي را                                    بيايد در نهايت خاتمي را

محمد صاحبِ عصر و زمان است                         كه هر كس در لوايش در امان است

بگويند عده اي هم رازِ با او                                     حكومت مي كنيم آغاز با او

همانا آخرِ حيله همين است                                     ز ديروز تا به حال بر ما كمين است

هركسي دنيا كه آمد ، پاك آمد                                 هر بشر داند كه وي از خاك آمد

آگاه شود با چرخش ايامِ بي عار                          زِ زشت و نيكي و عدلِ جهان دار

انتخاب را او كند با اين فضيلت                        تا رود سمت رذيلت يا فضيلت

اكثر عالم روند سمت رذيلت                             اكثر مردم كنند پشت به فضيلت

چو خير ِ نامناسب در ميان است                     ز مال و مَسخ و غيبت در زيان است

اين كمالات را كند آراسته ي خود                  بداند اين زيان شايسته ي خود

تا تواند مي كند بر اين حمايت                         تا شود رسواي عالم در قيامت

قيامت آخر دنياي فاني است                          قيامت مظهر عدلِ جهاني است

نشانِ قرب اين ايام مَهدي است                  خدا داند كه اين ايامِ سختي است

محمد مظهر عدل الهي است                        محمد عامل عدل جهاني است                          (( علي طرهاني نژاد ))