آیات قرآن کریم در باب اسراف
سوره الذاریات آیات ﴿۲۲﴾ و﴿۵۸﴾
وَفِي السَّمَاء رِزْقُكُمْ وَمَا تُوعَدُونَ ﴿۲۲﴾
روزى شما و آنچه وعده داده شدهايد در آسمان است.
إِنَّ اللَّهَ هُوَ الرَّزَّاقُ ذُو الْقُوَّةِ الْمَتِينُ ﴿۵۸﴾
و خداست كه خود روزى بخش نيرومند استوار است .
سوره قمر آیه (۴۹) «هر چیزی اندازه دارد.»(مرجع نظام میزان و اندازه در عالم هستی)
إِنَّا كُلَّ شَيْءٍ خَلَقْنَاهُ بِقَدَرٍ ﴿۴۹﴾
ماييم كه هر چيزى را به اندازه آفريده ايم.
سوره غافر آیه ﴿۲۸﴾ و (۴۳)
وَقَالَ رَجُلٌ مُؤْمِنٌ مِنْ آلِ فِرْعَوْنَ يَكْتُمُ إِيمَانَهُ أَتَقْتُلُونَ رَجُلًا أَنْ يَقُولَ رَبِّيَ اللَّهُ وَقَدْ جَاءَكُمْ بِالْبَيِّنَاتِ مِنْ رَبِّكُمْ وَإِنْ يَكُ كَاذِبًا فَعَلَيْهِ كَذِبُهُ وَإِنْ يَكُ صَادِقًا يُصِبْكُمْ بَعْضُ الَّذِي يَعِدُكُمْ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي مَنْ هُوَ مُسْرِفٌ كَذَّابٌ ﴿۲۸﴾
مرد مومني از آل فرعون كه ايمان خود را پنهان ميداشت گفت، آيا ميخواهيد كسي را به قتل برسانيد بخاطر اينكه ميگويد پروردگار من الله است در حالي كه دلائل روشني از سوي پروردگارتان آورده، اگر دروغگو باشد دروغش دامن خود او را خواهد گرفت، و اگر راستگو باشد (لااقل) بعضي از عذابهائي را كه وعده ميدهد به شما خواهد رسيد، خداوند كسي را كه اسرافكار و بسيار دروغگو است هدايت نميكند.
لَا جَرَمَ أَنَّمَا تَدْعُونَنِي إِلَيْهِ لَيْسَ لَهُ دَعْوَةٌ فِي الدُّنْيَا وَلَا فِي الْآخِرَةِ وَأَنَّ مَرَدَّنَا إِلَى اللَّهِ وَأَنَّ الْمُسْرِفِينَ هُمْ أَصْحَابُ النَّارِ ﴿۴۳﴾
قطعا آنچه مرا به سوي آن ميخوانيد نه دعوت (و حاكميتي) در دنيا دارند و نه در آخرت، و تنها بازگشت ما در قيامت به سوي خدا است، و مسرفان اهل دوزخند.
سوره بقره آیات (۶۰) و (۱۶۸)و (۱۷۲)
کُلُوا وَاشْرَبُوا مِن رِّزْقِ اللهِ وَ لَا تَعْثَوْا فِی الْأَرْضِ
بخورید، ولی گناه نکنید.
کُلُوا مِمَّا فِی الْأَرْضِ حَلَالًا طَیِّباً وَ لَا تَتَّبِعُوا خُطُوَاتِ الشَّیْطَانِ .
بخورید، ولی بعدش دنبال شیطان راه نیفتید.
کُلُوا مِن طَیِّبَاتِ مَا رَزَقْنَاکُمْ وَ اشْکُرُوا لِله .
بخورید، ولی شکر خدا رو بجا بیارید.
سوره مائده ایه (۸۸)
کُلُوا مِمَّا رَزَقَکُمُ اللهُ حَلَالًا طَیِّبًا وَ اتَّقُوا الله .
بخورید، ولی تقوا هم داشته باشید؛ و خدا ترس باشید.
سوره اعراف ایه (۳۱)
کُلُوا وَ اشْرَبُوا وَ لَا تُسْرِفُوا .
بخورید، ولی اسراف نکنید.
سوره طه ایه (۸۱)
کُلُوا مِن طَیِّبَاتِ مَا رَزَقْنَاکُمْ وَ لَا تَطْغَوْا فِیهِ.
بخورید، ولی طغیان و سرکشی و پرده‌دری نکنید.
سوره حج ایه (۲۸)
فَکُلُوا مِنْهَا وَ أَطْعِمُوا الْبَائِسَ الْفَقِیرَ.
بخورید، ولی فقرا رو یادتون نره، اونها رو هم اطعام کنید.
سوره مومنون ایه (۵۱)
کُلُوا مِنَ الطَّیِّبَاتِ وَ اعْمَلُوا صَالِحًا .
بخورید، ولی عمل صالح هم انجام بدید.
سوره نحل ایه (۶۹)
کُلِی مِن کُلِّ الثَّمَرَاتِ فَاسْلُکِی سُبُلَ رَبِّکِ ذُلُلًا.
از شیره گلها بخور، ولی راه پرودگارت رو طی کن.
اسراف – نوشته فاطمه علمداری
اولین گروه از اسرافها (مصادق اسراف) انجام ندادن افعال ذیل است.
۱.خداوند متعال برای هرکس نعمتی به هدیه گذاشته است برای جلب رضایت خداوند مثلا به بعضی ها هوش بالا می دهد به بعضی استعداد مدیریت بالا و امثالهم. اگر فردی کمتر از توان خدادادی در نعمت کوتاهی نماید یا از آن نعمت در جهت خلاف استفاده نماید اسراف نموده است.
مثلا اگر خواننده ای نعمت خواندن به او داده در جهت شیطان بخواند اسراف نموده و اگر در جهت خداوند بخواند و در اندازه توان باز انجام ندهد، باز هم اسراف نموده است. این نوع اسراف انتظار خداوند است و خداوند متعال از بنده اش بابت امانتی که داده انتظار دارد.
و اگر این انتظار برآورده نشود این فرد در درجه علی علیین و درجه از آن بالاتر مقربون قرار نمی گیرد و از آن درجه حذف می شود گناه آن از طرف خداوند متعال نابخشودنی است و مصداق گناهان کبیره است. که برای مؤمنین و مقربین باعث جهنم نمی شود با شرایطی خداوند می بخشد و در درجه ی بالای بهشت قرار نمی گیرند.
-
- از امانات جسم انسان است که به امانت سپرده شده است و منهای اینکه امانت خداوند است ولی دین جسم هم هست که در آن دنیا باز خواست می نماید .گناهانش گرچه کبیره است خداوند متعال در شرایطی مانند شرایط فوق آن گناه را می بخشد و باعث از دست رفتن همان درجات فوق می شود ولی باعث جهنمی شدن و باز خواست آخرت نیست.رتبه انسان پایین می آید و در بهشت جایگاه پست تری خواهد داشت. این گناهان شامل
۱-۲ انجام ندادن تکالیف لازم برای حفظ بدن مثل امساک بی رویه، ریاضیات و غیره………… که نابخشودنی است.
انجام ندادن ورزش به اندازه کافی و انجام ندادن تفریحات سالم و بهره نبردن از فضاهای بهشتی آفریده شده در این دنیا برای حفظ روح و روان. انجان ندادن نظافت و نظم در خانه و بیخیالی در بهم ریختگی، زیبا ننمودن خانه و نگذاشتن اشیاء زینتی زیبا و لو کم ارزش ، نرفتن به تفریحات،انجام ندادن دورهمی ها و گفت وشنود و خنده با فرزندان از نوع خدا پسندانه « آن از قبیل انجام ندادن بازی های قرآنی با فرزندان، انجام ندادن کافی شوخی های بدون گناه و مفرح با فرزندان.»
۲-۲ نپوشیدن لباس های مفرح و خوش رنگ برای شادی خود و همسر و احیانا اطرافیان جزء مصادیق اسراف می باشد.
۳-۲ انجام ندادن صله ارحام هفته ای یه بار و نهارهای دورهمی با فرزندان در روزهای تعطیل از مصادیق اسراف و از گناهان نابخشودنی است.
۴-۲ ندادن زکات نه آن بخش قانونی که باید پرداخت شود .بلکه مازاد برنیاز مطابق قشر متوسط جامعه ای که در آن زندگی می کنید.
۳.آن گروهی است که جز مصادیق اسراف است و در بعضی موارد که دل شکسته شود از گناهان نابخشودنی می گردد.
۳-۱ خوشرویی نکردن و خوش برخورد نبودن با اعضای خانواده و همکاران و زیر دستان مخصوصا کنیزان غلامان از گناهانی است که اگر موجب دل شکستگی برای هریک گردد از مصادق اسراف وگناهان کبیره و در صورت دل شکستن موجب کاهش رتبه خود در پیشگاه خداوند می گردد.
۳-۲ احترام نکردن پدر و مادر منهای محروم شدن از نعمات الهی می گردد از گناهان کبیره نابخشودنی مصادیق اسراف است و مخصوصا کم حوصلگی در شنیدن حرف های پدر و مادر و جواب سرد دادن .( و به قول امروزی ها من و من کردن از همان گردد و مصادیق اسراف واز گناهان نابخشودنی و باعث کم شدن درجات در آخرت می گردد)
۳-۳ برنامه های بیرون از خانه مخصوصا در حضور پدر و مادر و حتی المقدور با فرزندان در بیرون از منزل فرق نمی کند نرفتن به پارک ، نرفتن به سینما ،نرفتن به فضاهای مفرح، نرفتن به اماکن مقدس دسته جمعی با پدر و مادر و ترجیحا خانواده از مصادیق گناهان کبیره اسراف است. که این گروه از گناهان ،گناهان گرچه کبیره است. ولی در شرایط پر بودن کفه ترازو توسط خداومد متعال بخشیده می شود ولی از درجات معنوی کسر نمی گردد ولی مکروه است و از اولیا انتظار است که انجام ندهد.
۳-۴ انجام ندادن عبادات مستحب، نگفتن ذکرهای مفید و نخواندن نمازهای مستحبی ، محصوصا نمازهای شبو سبک شمردن آن از مصادیق اسرافو از گناهان کبیره استو این گناهان گرچه کبیره اند در موارد خاص بخشیده می شوند.
۴.انجام ندادن عبادات مستحب، نگفتن ذکر های مفید و نخواندن نمازهای مستحبی، مخصوصا نمازهای شب و سبک شمردن آن از مصادیق اسراف و از گناهان کبیره است و این گناهان گرچه کبیره اند، در موارد خاص بخشیده می شود.
۴-۱ خوراک و نعمات حاصل از خوردن: در این آیتم بیشتر از نیاز طبیعی و حتی کمی قبل بیشتر از نیازهای طبیعی بدن و تنوع زیاد که موجب گرانی می گردد از جمله گناهان کبیره مصادیق اسراف است و موجب ناخشنودی و عدم رضایت خداوند را دارد که تعبات آن { پائین آمدن درجات معنوی بهشتیان و پائین رفتن درجات جهنمیان گنه کار می گردد و برای بهشتیان که مراتب بالا دارند باعث نزول مراتب در پیشگاه خداوند متعال می گردد.}
-
- آن گروه از گناهان که مصادیق اسراف هستند و گناهان کبیره و در بعضی موارد نابخشودنی هستند و در بعضی موارد خاص بخشوده می شوند و باعث پایین آمدن درجات می شود و برای بقیه باعث ثبت می گردند عبارت اند از
۱-۱-۴ مصرف بیش از نیاز و ولح در خوردن و نجویدن آن و شکر نکردن و در انتها حتی و نه منتها دور ریختن از گناهان کبیره نابخشودنی است و همان تبعات بالا را دارد.
۲-۱-۴ ندادن تنوع مناسب که هزینه غذا ها را پایین می آورد و تشریفات را بالا میبرد و هزینه زندگی را بالا می برد حتی در حد پایین ترین سطح جامعه از مصادیق بارز اسراف است و باعث گناه نابخشودنی از طرف خداوند متعال می شود و تبعات بالا را دارد.
۳-۱-۴ اطعام کردن مهمون ناخوانده یا مراجعه فقیر و خوراندن تمام غذای کافی برای خودتان و ندادن بخش عمده غذا به مهمان موجب اسراف و از گناهان بسیار کبیره است و موجب ناخشنودی خداوند متعال می گردد و تبعات سنگین تری نسب به تبعات بالا دارد. در این خصوص اگر فرد تمام غذاهای خود را به مهمان بدهد یا سائل بدهد. ثواب آن از سی هزار روزه بالاتر است و خداوند متعال و تمامی فرشتگان در آن روز مخصوصا فرشتگان اعظم و ملائک مشغول دعاگویی خواهند بود حتی اگر دو وعده غذا داده شود و ثواب بسیار بالاتری از یک وعده دارد و ثواب آن ترد خداوند متعال معادل هزار سال پشت سرهم روزه است و فرشتگان به ازای هر روز آن هزار روز مشغول دعا خواهند بود و تمام گناهان صغیره در آن روز مورد بخشش خداوند و حتی حق الناس که خداوند حق الناس را جبران می نماید.
۴-۱-۴ مواد غذایی در آشپزی نباید بیشتر از نیاز طبخ شود و در حین پختن از دور ریز جلوگیری شود و همچنین در نگهداری مواد غذایی باید گونه ای خریداری و انبار گردد که فاسد نشود و یا خوراک خزندگان نگردد و اگر چنین اتفاقاتی بیافتد مصادق اسراف است و گناه کبیره و از گناهانی است که در شرایطی * بخشیده می شود ولی در صورت عدم قصد و سهل انگاری ناخواسته مواد زایل شوند رتبه اخروی فرد کاهش پیدا نمی کند ولی اگر عامدا چنین اتفاقی بیافتد منهی ثبت گناه کبیره رتبه اخروی کاهش پیدا خواهد کرد ولی در شرایطی گناه بخشیده خواهد شد .
* بعضی از گناهان کبیره هر گه چه گناهان بزرگ به حساب می آید ولی در شرایطی که در مقابل آن ثواب زیادی موجود باشد و فرد این گناه را غیر عمد انجام داده باشد و توبه نماید از جمله گناهانی هستند که بخشیده می شود.
۴-۱-۵ اسراف در هزینه غذا: در پخت غذا ضمن رعایت مصرف تمام مواد لازم برای سلامت بدن متناسب با سن باید دقت شود که از مواد گران استفاده نشود مخصوصا موادی که مضر هستند مثل گوشت که باید خیلی کم استفاده شود با یک ترکیب غذا به گونه ای انتخاب گردد که با خفظ شرایط فوق کمترین هزینه ایجاد گردد غیر از این اسراف و از گناهان کبیره می باشد که در شرایط خاص بخشیده می شود ولی برای افراد رتبه دار در آخرت در صورت تخلف و ارتکاب چنین گناهی و در صورت توبه و غیر عمد بودن درجه آخرتی کم نمی گردد.
نکته مهم در اسراف: خداوند متعال برای تمامی بندگان به تناسب درجه و ارتباط با خرد سکه هایی جلوی پای بنده برای آخرت می اندازد. مثلا در حال رانندگی است پیرزن یا فردی دست بلند می نماید توقف ننماید اسراف نبوده و این اسراف گناهی در برندارد ولی در ثروت آخرت خود که خداوند به او هدیه نموده اسراف نموده و از جمله بازندگان می باشد خداوند متعال برای افراد رتبه دار متقیان به بالا سکه های بزرگی جلوی پا می اندازد باید از ان غفلت نشود و با ولع منتظر آن سکه باشد مثالهای زیاد و بزرگی در این ارتباط است مثال کوچک آن زده شد.
